SERAT PARTADWA Pupuh I – XII

~ PUPUH I ~
A S M A R A D A N A

Kawarnaa Sribupati/ Ngastina Sri Duryudhana/ dahat sungkawa ing tyase/ myarsa andikaning rama/ Sang Nata Pinandhita/ Dhestharata kang wus murud/ kaprabon ginantyan putra//
Jêjulukirèng Narpati/ Mahaprabu Duryudhana/ Jayapitana parabe/ nalika sawiji dina/ Sang Prabu Duryudhana/ sumiwèng sang mahawiku/ karongron lawan kang garwa//
Kusuma Ambanowati/ ya ta sang nata pandhita/ sakalangkung trusthèng tyase/ sawusira sinambrama/ satata dènnya lênggah/ kusuma dayita wiku/ rênaning tyas tanpa timbang //
Kusumayu Banowati/ pinarak tan kêna têbah/ lan rama sang rêsi katong/ atap sunggata dhaharan/ pawèstri langên suka/ têbah tarab dènnya lungguh/ kadya panjrahing puspita//
Kusumayu Anggêndari/ tansah ngacarani putra/ sinarweya dhadharane/ sang nata gung nor ing sabda/ ya ta sang wiku garwa/ matur mring sang sabdèng wuwus/ lon jêng putranta tan arsa//
Dhadharan pijêr liniling/ sêmune nganti paduka/ dhuh inggih kados jêng kados/ bêktine darbe sudarma/ ajrih ngrumiyinana/ sigra wus bujana nutug/ sang wiku miwah sang nata//
Wuwusên sang pandhita ji/ ngandika marang sang nata/ hèh ki prabu paran mangko/ pitutur ingsun mring sira/ bab Kraton ing Ngastina/ yèn gêmah arjane wuwuh/ atimbun pa-[2]ra narendra//
Ingkang padha sih sumiwi/ sumurut soring dhêdhampar/ kabèh mêmpêng prasêtyane/ mung ana sandeyaning tyas/ ewuh pakewuh ing cak/ rêksanên ucaping wiku/ sumuyut ing lyaning praja//
Ana bêbasaning jamni/ wrêksa gung sinêmpal kang pang/ sayêkti suda ayome tan karya kusuting praja/ yèn kataman ing barat/ balik sira kang marunggul/ kêna ing basan tanpeman//
Arimu Si Pandhusiwi/ mungguha lakuning barat/ sangsayolèh turus gêdhe/ tumrap ulading dahana/tan sirêp dening tirta/ layak bae wong bêbruwun/ pangudine pasthi harda//
Balikan kulup sirèki/ kalamun animbangana/ rong prakara ing lupute/ kang dhihin lawanan kadang/ kapindhonira tuwa/ kawêntar lyan praja saru/ ngrêrontog roning kang wrêksa//
Sirnaning arinirèki/ marga ing sira priyangga/ rontog ron wrêksa pamane/ lan sira kaprênah tuwa/ wajib angalarana/ cêkake pituturingsun/ anata dayaning driya//
Ngumpulna para maharsi/ nanging pratingkah dènsamar/ mungna kang piniji bae/ bisa tumuwuh ing sêdya/ kalakon têka puja/ yèn rosa purwaning kayun/ mêtu têka sayêmbara//
Tanpa karya ing pamurih/ mijila ing sayêmbara/ têmah rame wêkasane/ ki prabu sira mijia/ mring paman ing Talkandha/ Sapwani sang mahawiku/ lan si adhi Sokalima//
Purihên nungku sêmadi/ supaya dewa pa-[3]ringa/ nugraha gung mring siranggèr/ rupane ingkang nugraha/ wong kang saguh nyirnakna/ kamladèyaning prajamu/ bangên saparoning praja//
Wayah gumlewang Hyang Rawi/ Dhêstharata angandhika/ kulup iki wus wayahe/ sira mundura ngadhatyan/ tumuli parentaha/ nimbali kang para wiku/ Duryudhana ngaras pada//
Mundur ngarsèng sang palinggih/ dhasare pan wus tri dina/ ing sabên dalu sang katong/ nimbali kang pra pandhita/ kang sudibyèng pamuja/ Santanu putra myang wiku/ Rêksi Baratmadya putra//
Muja nèng dhatu pamêling/ tan lyan gêng ning kang subrata/ jayaning karsa sang katong/ kunêng ingkang winursita/ winuwus kang praja lyan/ sumêla carita ngayun/ ana laladaning sabrang//
Gumiwang araning nagri/ ingkang jumênêng narendra/ jêjulukira sang katong/ Sang Prabu Suryaanggana/ siniwi kang pra raja/ kèh raja atur panungkul/ putrine katur mawongan//
Tan ana pinujwèng galih/ wus kasèp tan arsa krama/ ana arine sang katong/ putri warnanya yu endah/ kasor kang waranggana/ Suryawati kang jêjuluk/ diwasa tan arsa krama//
Kèh pra narpati minta sih/ mêkathik sêdyaning driya/ nanging tan ana katampèn/ mangkana jêng srinarendra/ ing dalu pan supêna/ kramantuk putrining ratu/ angrênggani ing Ngastina//
Jêjuluk Laksmanawati/ atmaja Sri Duryudhana/ sor waranggana citrane/ kadya wus sajiwasmara/ tan mantra yèn supêna/ lir satuhuning alulut/ marma tyasira sang nata//
Kakênan sajroning guling/ ka-[4]lihe sami pratiknya/ sajiwa raga ing têmbe/ wunguning panendranira/ wong agung tyas mangarang/ kapirangu gandrung-gandrung/ amirangrong karurungan//
Midêr mring taman ngrêrêpi/ mangkana udayaning tyas/ sangkal wadung parisibèng/ wignyaning barang pakaryan/ sela krêsnardèng tirta/ kapan sun bisa kêtêmu/ lan si manis ing Ngastina//
Saron gung tinut ing gêndhing/ antara wuryaning mina/ mung sakêpriye polahe/ janma tanbuh ing asmara/ pamurih wus sanyata/ adate sang rêsmining rum/ tan kêna pisah sadhela//
Ya ta wau sri bupati/ èngêt kondur mring puranya/ nimbali patihe karo/ wastane ingkang taruna/ pun Gajah Antisura/ jêjuluke ingkang sêpuh/ Patih Gajah Satrutapa//
Kalihe manjing jro puri/ sumiwi ngarsa narendra/ angandika sang akatong/ hèh Satrutapa wruhanta/ karo sun piji padha/ sirnakna wiyoganingsun/ susah kêmbanging palastra//
Nêmbah matur kyana patih/ pukulun jêng srinarendra/ paran purwa wiyogane/ manawi pun Satrutapa/ sagêd amulyakêna/ angandika sang aprabu/ sungkawèngsun anglêngkara//
Patih tuwa matur malih/ jêmak panjênêngan nata/ pae lawan kawulane/ ing sabarange bineda/ yèn wong agung supêna/ minangka sasmita tuhu/ kang kalingling jroning nendra//
Wahanane anampèli/ kalamun abdi paduka/ yèn tilêm ngorok sumênggor/ supênane kalayaban/ margi kèhing panggagas/ wahanane sêling sambut/ têbih dhatênging sasmita//
Ya ta wau sri-[5]bupati/ myarsa turing patih tuwa/ kadya binerat susahe/ ngandika srinaranata/ hèh bapa wruhanira/ ing ratri goningsun turu/ ngimpi rabi putri endah//
Panêngran Lêksmanawati/ putrining natèng Ngastina/ tanah Jawa laladane/ bapa tan mantra supêna/ kadi yêktine krama/ ing satanginingsun turu/ kongsi ana sêtêngah jam//
Sih katon lungguh sumandhing/ sun punggêl ing karsaningwang/ sun jukuk ing rose bae/ impèn sun gawe sanyata/ lamun sun tan mêngkuwa/ kang dêlongèh jroning turu/ sêsotyaning wong Ngastina//
Pratignyaningsun ngêmasi/ urip tan kinumpul lawan/ bojoku wong dlongèh-dlongèh/ sun tan bisa nanggulanga/ karsèngsun daya-daya/ wurung rabi sida lampus/ wirang yèn tan kalakona//
Satrutapa karsa mami/ sun kêpung praja Ngastina/ supaya girisa tyase/ sang aprabu ing Ngastina/ mangsa sandhanga lima/ patih tuwa nêmbah matur/ dhuh gusti jêng srinarendra//
Kamipurune kang abdi/ umatur ing jêng paduka/ saking katrêsnan èstune/ botên umatur nyênyamah/ mojar nèng srinarendra/ èstu paduka sang prabu/ ratu punjul tri bawana//
Sintên ingkang animbangi/ kaprawiraning ayuda/ tuhu yèn ratu kinaot/ marma kathah kang pra raja/ nungkul tan sarana prang/ nglêlabêt-labêting enu/ tumêrah ing padukendra//
Gunggunging kang pra maharsi/ sakawit rama paduka/ tumêrah dalah samang-[6]ke/ tan kenging yèn winicara/ manggung mangayubagya/ punika gusti sang prabu/ wit rêrasaning pra arja//
Dibya prawiraning janmi/ kang sagêd nênuba wana/ ngêlêbi bantala bakwe/ yêkti sor lan tyas raharja/ sih ing rat paramarta/ punika dibya linuhung/ miwah rinangkêpan wiyar//
Basan wiyar amriksani/ lêlabuhaning dumadya/ tan mung manusa èstune/ nadyan kewan walang taga/ yèn sampun kinawruhan/ saèstunipun piturut/ tur botên saking rêkasa//
Ya ta wau sribupati/ myarsa turing patih tuwa/ sakala kanggêg driyane/ poma robing kang budaya/ Ki Tuwa Satrutapa/ pama Setu Banda Layu/ ngandheg isining samodra//
Mangka bèr anganan ngering/ nêlêsi ing kyana patya/ kya patih maju ature/ dhuh gusti srimaharaja/ wontên dayaning driya/ ing karsa murih lêstantun/ prayoga ucaping praja//
Lan wontên kirata malih/ traping arsa jatu krama/ sinangkan wicara asor/ sanadyan trahing ngawirya/ mangka mrih trahing pidak/ kêdah miluta ing ngayun/ supadyantuka ing karya//
Kawula miyarsa warti/ praja Ngastina kancikan/ pandhita sabrang sangkane/ saking ing Ngatasmaruta/ putra Sri Baratmadya/ jêjulukira sang wiku/ wasta Dhahyang Kumbayana//
Yèn ing sabrang tanpa tandhing/ ngratoni para pandhita/ binapa guru sakèh wong/ duk swargi rama paduka/ Sang Prabu Suryabrata/ puruhita mring sang wiku/ Nata Rêsi [7] Baratmadya//
Rama paduka sang aji/ pinutra sinaudara/ lir nunggil bibi esthane/ lan Sang Wiku Kumbayana/ saking pamyarsa kula/ nèng Ngastina ginaguru/ binapa mring srinarendra//
Obah osiking nagari/ mijil saking sang pandhita/ barang sang nata karsane/ mawi nantun têtarosan/ yèn sang wiku tan rêna/ sinalinan sêkaripun/ karêm ing sinom logondhang//

~ PUPUH II ~
S I N O M

Dhuh gusti srimaharaja/ ing karya mamrih prayogi/ winawang lampahing praja/ tan pae margining warih/ karya enggal lêstari/ lahar lêbak marginipun/ pêpundhung tan tinrajang/ pae tingkahing sujanmi/ darbe reka tuwin darbe pamriyoga//
Ewadene ingkang tirta/ lampahe têmah lêstari/ dumugi ingkang sinêdya/ makatêna sribupati/ prayogi saking aris/ purwa wasana rahayu/ yèn lir karsa paduka/ ingangkah sangkaning jurit/ anjawine yèn tan kenging pinrayoga//
Marma paduka sowana/ mring ramanta sang maharsi/ kang dêdunung Sokalima/ ambêktaa bulu bêkti/ kaputrèn ingkang adi/ tumrapa mring sang rêtnayu/ lan brana guru bakal/ miwah dêdamêling jurit/ kang prayoga wêdalan nagri Gumiwang//
Dwiradha4) turangga rata/ kang pantês katur sang aji/ punika gusti prayoga/ tan karya susahing abdi/ kenging sang raja putri/ adat [8] ing karsa sring lulus/ ngemana wadya tuwan/ sampun dumèh guna sêkti/ yèn sêsami-sami titahing jawata//
Angamungakên Gumiwang/ kang sinèrèn guna sêkti/ tan beda liyaning praja/ ingkang sami guna sêkti/ yèn praja tanah Jawi/ malah kasusrèng jana gung/ pangungsèning aguna/ kêdhunging puja sêmèdi/ ulêkaning ngalêmpak nèng tanah Jawa//
Sêktining tiyang Gumiwang/ prasasat toyaning kali/ miwah toyaning bangawan/ sadaya malbèng jaladri/ tan lyan ing tanah Jawi/ ingkang mangka samudra gung/ jêr Hyang Wisnu Bathara/ dumunung ing nuswa Jawi/ upamine pawaka wadya Gumiwang//
Kang ngrêksa ing pra jawata/ Sang Bathara Wisanggêni/ nênggih Sang Bathara Brahma/ yèn maruta ingkang abdi/ ratuning angin-angin/ dumunung Bathara Bayu/ mangkya wus anèng Jawa/ prabuning prawira sêkti/ wus kinumpul ngêratu nèng Batharendra//
Lêlajêr ing tanah Jawa/ pinutra Hyang Surapati/ ing pundi margane jaya/ prasasat mandêng Hyang Rawi/ kalamun sribupati/ tan dhaharing atur ulun/ kados yèn kalampahan/ padukantuk margi gampil/ srinarendra alon wijiling wacana//
Iya bapa sun tarima/ pamrayogamu mring mami/ hèh Apatih Antisura/ undhangna sakèh bupati/ kêrigên ywa na kari/ tanapi prajurit ingsun/ gêgaman dènsamêkta/ sira manjinga jro puri/ kalumpukna kabèh brana ing Gumiwang//
Andhungan gêgamaning [9] prang/ kang padha linuwih-luwih/ kumpulna ge dèn samapta/ kang bakal katur rama ji/ raja kaputrèn adi/ bakal agême sang ayu/ ruktinên gêndhaga mas/ rata titihan rama ji/ pangiride turangga ingkang prayoga//
Busananing kang turangga/ pisungsung Ratu Sarwanti/ buntêlên baludru pita/ lan gajah Si Pamugari/ saplanane ywa kari/ rakitên wuwuhên bagus/ sêrati Ratu Mlawa/ kang wus wruh têkoning hèsthi/ parentaha sarupane bocah buta//
Ing laku kaparêng wuntat/ ywa karya kagèting janmi/ sesuk samangsa samêkta/ tatanên lakuning baris/ aja numpang tumindhih/ sirêping karsa sang prabu/ Dyan Patih Satrutapa/ bukuh umatur sang aji/ dhuh dewaji wontên malih tur kawula//
Yèn ngancik têpining praja/ kèndêla ing sawêtawis/ padukènggal utusana/ tur uninga ing sang yogi/ yèn wus kapriksan dening/ ramanta sang mahawiku/ manggèning pamrayoga/ saèstu saking sang rêsi/ kados botên sang wiku karya sangsara//
Mèsêm sang nata ngandika/ sangsaya bolong tyas mami/ yèn mangkono sira bapa/ milua ing karya mami/ yèn arjaning pênggalih/ sira dhewe kang sun utus/ marga sang apandhita/ wis kulina ing sirèki/ dadi nora pinaido lakuning wang//
Kya patih matur sandika/ wus kondur sri narapati/ sadalu datanpa nendra/ ketang aturing apatih/ pisung-[10]sung pinaranti/ kang badhe katur sang ayu/ ingasta juga-juga/ sinawang liniling-liling/ gung sinabda lir brêmara nguswa sêkar//
Jêjimate wong Gumiwang/ agêmên pisungsung mami/ sêsupe maniking toya/ anggonên dariji manis/ sêngkang seta bang wilis/ sangsangna mênawa patut/ sêndarining kukila/ sêsawi tinraping nagri/ sun sawange dhewe gusti warnanira//
Kunêng wau srinarendra/ sadalu tan antuk guling/ pijêr ngrungrum mriyêmbada/ raja kaputrèn liniling/ anggung ingarih-arih/ pinindha-pindha sang ayu/ èngêt srinaranata/ myarsa swaraning kang pêksi/ putêr seta srigunting kuthilang prênjak//
Pan mèh rahina sêmu bang/ surya nèng pucaking wukir/ ujwalèng ron maya-maya/ pindha rêtnaning hèr gêni/ mijil saking botrawi/ myat ing mina runtung-runtung/ molah agêbyar-gêbyar/ kataman ujwalèng rawi/ srinarendra kacaryan miyat ing mina//
Anggung dènnya angudrasa/ dhuh intêne wong sabumi/ myata rêsmining kang mina/ anganti sihira yayi/ marma gung marêpêki/ satêmah mangsa lêlumut/ lah gusti sêbarana/ bêrondong dimène bukti/ sinasambi sang nata ngundhuh puspita//
Ana kang anjali seta/ mêgar gandane nêlahi/ ratuning wangi sadonya/ ngalumpuk mring wida putih/ pinêthik tinatinggil/ ingèsêman sêpêt madu/ anggung dènnya nêmbrama/ adhuh mirah ingsun gusti/ sangsangêna kang sêkar anjali seta//
Kunêng ga-[11]ntya kawuwusa/ Kusuma Suryadiwati/ marpêki gyaning sang nata/ umatur saha wor tangis/ èngêta kakang Aji/ amicara kang buh-êmbuh/ tan nganti pitung kêcap/ gyanira matur sang aji/ angêting tyas sigra rinangkul sang retna//
Rara sira adandana/ sun gawa suwita maring/ jêng sinuhun ing Ngastina/ têlatah ing nuswa Jawi/ ratu pawira sêkti/ dhasar bisa dadi dhukun/ nambani wong kedanan/ pasthi bisa gêlis mari/ saranane putrane ingkang wanodya//
Ayu punjul sêsamèng dyah/ jêjuluk Lêksmanawati/ kasusra gung sinuwitan/ ing narendra manca bumi/ matur sang raja dèwi/ jampine denekumênyus/ têmbe kula kènginga/ dhêdhèrèk tumut pêpilis/ sokur angsal jêjampi atising badan//
Sang nata sampun busana/ sakapraboning narpati/ mijil saking prabarêtna/ tan pisah lawan sang dèwi/ orêg sagung kang nangkil/ mèt papan sajurujuru/ gumrah swaraning bala/ kadya trunaning udadi/ asrang sinrang gumulung agêgolongan//
Patih Gajah Satrutapa/ mangka panganjuring jurit/ angrèh madya ing amanca/ dlêdêg lir ilining warih/ banderanira wilis/ aciri putri manêkung/ ing wuri gêgotongan/ pisungsung gêgaman jurit/ kinothakan tinêngran warnaning gaman//
Kang isi rêtna busana/ dèncèt pi-[12]narada kuning/ tinulis araning brana/ ginotong wong manca bumi/ gamelan kang nambungi/ pelog muni ladrang mandu/ priyayi langên praja/ ngêlik nèng jroning bêdhati/ kadya pêksi cintaka sumêlêt rênyah//
Têlas ingkang langên praja/ prajurit jro kang nambungi/ kang samya wahana kuda/ têtindhih para bupati/ longkang-longkang dèn goni/ naracak gêgaman ganjur/ jêjèbèng sang arêtna/ sarta busana sarwi brit/ yèn dinulu kadya kang wana kawlagar//
Pinilih wayahing janma/ kang lagya nêdhêng birahi/ samya brêngos kêkêtugan/ solahe lir jayèng jurit/ ing wuri kang nambungi/ patih anom gêng aluhur/ ran Gajah Antisura/ sêmbada wahana hèsthi/ anindhihi sakèhing prajurit dharat//
Watara mung sangang lêksa/ ing wuri srinarapati/ munggèng rata nawa rêtna/ jajar lan sang rêtnèng puri/ tinon kadi pênganti/ anggêbêl kang miyat nglurung/ sawênèh ana nyakra/ yèn akrama sribupati/ baya iki pangarake srinarendra//
Wusnya budhal srinarendra/ ing wuri wadya kapilih/ bagus tur maksih taruna/ kang sinandhang mung jêmparing/ garêbêg rata rukmi/ busanane abra murub/ lir panjrahing puspita/ tinon sêmune nglangêni/ kapara doh untabing bala raksasa//
Yeku buta têtêlukan/ prajane ing Jongbi-[13]raji/ rajane pan wus palastra/ aran Prabu Kalamurti/ anake kang gumanti/ aran Raja Kalamrêcu/ bala tanpa wilangan/ ing laku kinon mungkasi/ gora godha lampahing bala raksasa//
Ana jungkir jumpalikan/ wênèh jêngking ngolang-ngaling/ kang prawira ngundha-undha/ tinadhahan lawan gigir/ miwah kang main bindhi/ gêgêntèn pukul-pinukul/ yêksa lit turut jurang/ ingkang jro banyune mili/ alêlangèn silulup ngupaya mina//
Nêngna budhale sang nata/ ucape kawula kari/ jalwèstri angudarasa/ ing karyane sribupati/ akèh sandeyèng ati/ marma bingung ting bilulung/ wuwusên Satrutapa/ ing mangka laku pangarsi/ tan kawarna lampahe sukaning marga//
Mèh ngambah têpining praja/ wus kèndêl cucuking baris/ kyana patih miyak wadya/ mêrpêki rataning gusti/ sêrati angèndêli/ kya patih ambuka pintu/ sang nata mèsêm mangwang/ Satrutapa matur aris/ dhuh dewaji ing mangke lampah paduka//
Mèh ngancik praja Ngastina/ yèn parêng karsaning gusti/ prayoga kinèndêlana/ lan malih papan prayugi/ wana tur pêrak kali/ karya pasanggrahan agung/ gampil ngupaya boja/ lan sintên karsaning gusti/ ingkang utus malbèng dhukuh Sokalima//
Angandika srinarendra/ bapa ywa tanggung ing kardi/ sira dhewelumakua/ sebaa mring sang maharsi/ matur-[14]a karya mami/ prayoganên ing aturmu/ sun bodho maring sira/ salining têmbang kang bêcik/ lumungsurèng sinom kinanthi saosna//

~ PUPUH III ~
K I N A N T H I

Kyana patih sêmbah mundur/ praptaninggon sung udani/ karyane malêbèng praja/ mring pangarsane prajurit/ mangkana wus tilar kuda/ mung sêkawan kang tutwuri//
Kunêng wuwusên sang prabu/ saungkure kyana patih/ nimbali mantri Prameya/ desa kinon angidêri/ nyêbar danane sang nata/ supayelang sanggarunggi//
Kang ngubêngi catur wadu/ warata wong desa pinggir/ danane srinaranata/ wuwusên rêkyana patih/ tan pêgat pamurihing tyas/ ing laku aywa ngagèti//
Kunêng patih mèh tumanduk/ ing dhukuhe sang maharsi/ nahan kang nèng Sokalima/ Rêksi Baratmadyasiwi/ pinarak nèng pacrabakan/ lan garwa Dèwi Karpini//
Lan ipenira Sang Wiku/ Karpa Sang Suwedasiwi/ miwah Bambang Aswatama/ cinarita sang maharsi/ lagya mundur saking pura/ ing dhatu Ngastina puri//
Pamêlêngan gyan mangumpul/ karsane srinarapati/ sagung kang pra kamituwa/ yèn dalu nungku sêmèdi/ lumakyèng karsa narendra/ ngandika Durna maharsi//
Mring Sang Waranggana sunu/ kulup sira sun jarwani/ kang padha nèng pamêlêngan/ anutug kongsi sawêngi/ panêmbahan [15] ing Talkandha/ twin Sang Wiku Banakêling//
Wit karsaning nata wiku/ ambêbangus marang siwi/ nanging rinangkêpan wulang/ umatur sang wiku siwi/ kang pundi karsa narendra/ marma subrata kapati//
Ngandika malih sang wiku/ marma kulup sun arani/ pangasah ngiras pangampah/ sêmune liru ing galih/ andikaning mring kang putra/ sarirane mêmijèni//
Ginalih wus anèng pungkur/ seje ingkang mikantuki/ pinurih pinêsu dahat/ sirnane ingkang kalilip/ mijila sihing jawata/ brasthaning rêncaking galih//
Ing sirnane kang pra ripu/ mijila lyaning narpati/ sumambung Sang Harya Karpa/ dhuh panêmbahaning mami/ botên kadosa sang nata/ paribasan mungal-mungil//
Yèn sampuna sang aprabu/ winastan hardèng pamêlik/ ing mangkya jrih mastanana/ sang wiku alon dènnya ngling/ umpama wong brangta mring dyah/ ing sêdya rada mêraki//
Winarna langêning wiku/ manyura mencok pang wriwrin/ munya yayah asasmita/ adat mrak yèn wanti-wanti/ panguwuhe bèn asaban/ wontên kang sujamna prapti//
Ya ta sang pandhita muwus/ mring putra sang wiku siwi/ kulup pariksanên jaba/ manawa na janma prapti/ sanadyan iku kukila/ jêr kêna yèn dititèni//
Ing samangsa kêrêp ngungkung/ yèn rina dhayoh kang prapti/ [16] yèn bêngi klêbon dursila/ Bambang Swatama wus mijil/ dyan mangwang kang nèng sor wrêksa/ wong lima marbukuh linggih//
Sigra pinarpêkan gupuh/ Swatama têtanya aris/ pundi wismane ki sanak/ miwah kang sinêdyèng galih/ kang tinanya rum mangrêpa/ umatur saha wor manis//
Kawula tiyang martamu/ ing sabrang sananing abdi/ saking Nagari Gumiwang/ cinundakèng mring sang aji/ kang ngrênggani ing Gumiwang/ bêbisikirèng narpati//
Suryaanggana Sang Prabu/ kunêng kang tanya ing Jawi/ sang maharsi ngungak-ungak/ myat sang tamu wus kaèksi/ ana karasa ing driya/ ing solah katamèng galih//
Ing tyas mangu kadung-kadung/ gajêg supe gajêg eling/ osik jroning wardayanya/ sun sêsawure ta dingin/ yèn têmên panabdaningwang/ kang pasthi gêlêm nauri//
Ya ta Ki Apatih Satru-/ tapa sadangunirèki/ tansah tumungkul kewala/ sadhela tumênging nginggil/ ing solah bawa tan samar/ mung warnasalangkung salin//
Satêmah ing driya kadung/ tansah osik jroning galih/ sapa wonge kang wania/ solah-solah ngwangun panti/ ya ta Durna sru manabda/ hèhSatrutapa sirèki//
Baya ta lali maring sun/ layak bae sira pangling/ jêr dhèwèk iki wis [17] tuwa/ lawas tan têmu sirèki/ kyana patih duk miyarsa/ tan saranta malayoni//
Ambruk sumungkêm ing suku/ alara dènira nangis/ ciptaning tyas kyana patya/ èngêt gustine kang lalis/ Sang Aprabu Suryabrata/ kang siniswa sang maharsi//
Baratwaja nata wiku/ marma sru rêkyana patih/ karuna nungkêmi pada/ alara dènira nangis/ Druna nglut dadya karuna/ Ki Luhanti Sura Patih//
Purnane ing galihipun/ wus rakit dènira linggih/ angling Dahyang Kumbayana/ hèh patih paran sirèki/ basuki ing praptanira/ ora nyana ingsun iki//
Katêmu lawan sirèku/ umatur rêkyana patih/ pukulun sang pinandhita/ pangèstu paduka gusti/ dene sagêd asêmewa/ ing ngarsa sang narpa siwi//
Ngandika malih sang wiku/ gustinira anak aji/ apata padha raharja/ mangkana rêkyana patih/ myarsa sabdane wakendra/ sumungkêm pada anangis//
Lir wadon panjritira sru/ Durna ngartika ing galih/ nahan sirêping karuna/ Satrutapa matur aris/ rayi paduka sang nata/ sampun lami dènnya lalis//
Antawis sêwulan taun/ putra paduka sang aji/ konduripun mring kamuksan/ wayah paduka gumanti/ mangrênggani ing Gumiwang/ pangèstu paduka gusti//
Tan wontên ingkang barênjul/ [18] punggawa samya ngastuti/ nadyan abdi manca praja/ sadaya samya sumiwi/ tuwin sagung yêksa tawan/ mangayubagya ing gusti//
Nalika jumênêngipun/ wayah paduka sang aji/ putra paduka ing Mlaka/ Sang Prabu Jayadimurti/ kang umadêgkên narendra/ lan kawula angalihi//
Wusing ngastuti pra wadu/ kawula nyuwun lumingsir/ kang kinarsakkèn gumantya/ mangka patihing sang aji/ anak kawula pun Gajah/ Antisura kang kinapti//
Rèhning kawula wus sêpuh/ nanging kalilan nuntuni/ ngandika Bêgawan Durna/ tan kayaa anak aji/ sêming bapa mring jêng rama/ kanyatanane nandhani//
Gurune kondur mring dunung/ tan lawas nuli nututi/ akèh siswane jêng rama/ tan kaya mring anak aji/ krêp sinawung ing wacana/ Satrutapa matur manis//
Sedaning gusti sang wiku/ sintên mangke kang gumanti/ ngrênggani Atasmaruta/ Dahyang Kumbayana angling/ o yayi ora kayaa/ sun dhewe ingkang karya tis//
Nalika sugêng sang wiku/ ingsun kinèn gumantya ji/ lan nambut asilèng krama/ sun sugal tan mituruti/ têmah anis tinggal praja/ jêng rama dhahat sêmu runtik//
Jêng rama tumamèng dhatu/ arda gone asêmèdi/ sanalika muksa mengkrat/ sirna Praja Ngatasangin/ purna jurang gunung alas/ sun iki kêtaman runtik//
Kya patih ma-[19]tur nalabung/ ing wuwus lir mêmêgati/ mangkana ing aturira/ gusti Sang Tanaya Rêsi/ sowan kawulèng paduka/ ingutus maring jêng gusti//
Wayah paduka sang prabu/ ing Gumiwang Sribupati/ Narpati Suryaanggana/ yèn parêng ing karsa gusti/ wayah paduka sang nata/ kenginga lajêng sumiwi//
Ing jêng paduka sang wiku/ ing karya arsa minta sih/ mangkya nèng têpining praja/ marma kèndêl sribupati/ anganti lampah kawula/ kang dinuta tur udani//
Kalamun èstu saharju/ ing galih paduka gusti/ wayah padukèstu sowan/ yèn paduka tan marêngi/ sayêkti wangsul kewala/ mung nênuwun ingkang mugi//
Dohna dukaning sang wiku/ lêpata ing tulah sarik/ mandar aparinga mulya/ ing pangèstu sang maharsi/ ngrênggani Praja Gumiwang/ ya ta Kumbayana Rêsi//
Miyarsa gumujêng guguk/ monyor-monyor dènira ngling/ adhuh putuku kêbapan/ ngandika matur sang yogi/ mring putra Sang Aswatama/ papagên sutamu kaki//
Barênga lan pamanamu/ Si Patih Satrutawèsthi/ kang liningan samya linggar/ kunêng Karpa lan Karpini/ siyaga badhe pamboja/ wong sadhukuh amiranti//
Kunêng kang siyagèng wangun/ wuwusên srinarapati/ Sang Aprabu Suryanggana/ kang kêkuwu jaban nagri/ karya kutha pacangkraman/ [20] sanega para bupati//
Lan na karya tarub agung/ pasewakan wus miranti/ ngiras kinarya bujana/ karênan tyasnya sang aji/ banjêng wismaning bupatya/ ngubêngi prabaning aji//
Mung rasêksa wil myang diyu/ bale nèng pinggiring kali/ mèt papan cêlak wanarga/ sabên dina dènlanglangi/ kang karya rusuhing tingkah/ winasesa dènpatèni//
Tan wus karsane sang prabu/ nyêbar dana sabên ari/ lulut sih wong padêdesan/ wong desa doh samya prapti/ dodol laris kadi pasar/ têmbange salin rêncasih//

~ PUPUH IV ~
DHANDHANGGULA

Wus misuwur mring jroning nagari/ lamun ing Dhukuhan Sokalima/ katêkan ing ratu gêdhe/ sabrang prajanira gung/ ing Gumiwang araning nagri/ jêjuluk Suryanggana/ praptane kumudu/ puruhitèng Dahyang Druna/ wus akarya kutha gung winangun asri/ layak durung kapirsan//
Kèh panarkane kawula cilik/ wênèh-wênèh bêcik miwah ala/ suwe-suwe kèh bêcike/ lan ana critèng pungkur/ pagêdhongan lamun sang aji/ Srimaha Duryudana/ wus myarsa kalamun/ ana narendra gung prapta/ lan anjujug asramanya sang maharsi/ ing Dhukuh Sokalima//
Lan wus nyundaka srinarapati/ nalika mantri lumaksana/ bali katur sasolahe/ kunêng wau sang prabu/ animbali Rêsi Sapyani/ prapta ing pamêlêngan/ [21] ngandika sang prabu/ paman Sapwani andika/ lumakua kapanggiha bapa rêsi/ mring Dhukuh Sokalima//
Pakênira têmua pribadi/ paran nyatane ingkang pawarta/ yèn Bapa Durna samangke/ katamuan ratya gung/ têka sabrang paraning kapti/ anggawa bala wendran/ paman karsaningsun/ kalamun sang nata sabrang/ ing têkane kudua mêmitra bêcik/ manira arêp tampa//
Lamun karêpe ratu kang prapti/ kumudua angayoni prang/ manira suguh yêktine/ ya ta wau sang wiku/ duk miyarsa sabdaning aji/ mèsêm lan aturira/ adhuh sang sinuhun/ paranta karsa paduka/ tan saranta kasêsa punapa kardi/ nir driya paramarta//
Kirang sarèh kaecalan yêkti/ kaprawiran utamaning yuda/ kêdah awas pamawase/ mangka ratu kang rawuh/ wus sinêdya amangun jurit/ sanadyan dawêg prapta/ ing karya wus dinum/ duk angkate saking praja/ wus miranti ing upakartining jurit/ tan kadi jêng paduka//
Têka gugup kudu ngajak jurit/ waos taksih sumladhang nèng plangkan/ punapa tinandukake/ dhuh anggèr jêng sinuhun/ katêlanjur pun bapa yêkti/ kamipurun nyênyampah/ ing karsa sang prabu/ taha lamun amêjana/ ing kadibyan paduka sêktining jurit/ matur saking gêng trisna//
Jêng paduka ratya gêng linuwih/ tur siniwi [22] para raja-raja/ sor dhampar tanpa sêlane/ santana prawira nung/ wus kasusra ing manca nagri/ wil diyu myang rasêksa/ sumiwa sang prabu/ tri bawana jêng paduka/ jêng paduka ratu kêkasihing widhi/ bêg darma paramarta//
Rayi paduka Kurawa sami/ asih lulut ambapa narendra/ paran manggung landeyane/ ing pundi marginipun/ yèn paduka dèrènga myarsi/ dhatênging nata sabrang/ sayêkti aluhung/ enggal paringa sêsêgah/ kang prayoga kautamèning miranti/ sênênging pasanggrahan//
Kawistara santosaning galih/ raharjèng tyas mrih amigêna/ punika nggèr sayêktine/ lan malih jêng sang prabu/ bok kêsupèn ing karsa mamrih/ ngumpulkên prapandhita/ kinon amanêkung/ dene praptaning narendra/ ing Gumiwang kabule kang pra maharsi/ jawata sung nugraha//
Miwah kathaha kang pra maharsi/ rama paduka ing Sokalima/ pinunjul ing sêsamine/ punika yêktinipun/ duk miyarsa srinarapati/ sukèng tyas ngayut asta-/ nira sang wiku/ ngandika kadya nêmbrama/ paman rêsi katampèn ing asta kalih/ sèwu lingga driyamba//
Manira wus tan bisa mangsuli/ inggih palimarma jêngandika/ kabyantan paman sabdane/ bêjane wong tinunggu/ ing wong tuwa tan nganggo wigih/ nanggulang hardaning tyas/ sèwu-sèwu untung/ yèn boyaa pakênira/ kang pinuju kêtaman ing karsa mami/ dhuh [23] paman punapa//
Ya ta wau Sri Duryadana ji/ animba ing Kya Patih Suman/ wus prapta ngarsa sang rajèng/ ngandika sang prabu/ bapa patih sira wus myarsi/ yèn ana ratu prapta/ anggawa bala gung/ têka laladaning sabrang/ ing Gumiwang jêjulukirèng Narpati/ Prabu Suryaanggana//
Ing samêngko bapa wus angancik/ nèng pasisir jujug Sokalima/ Kya Patih alon ature/ sinuhun sang aprabu/ ingkang abdi sowan tur uninga/ kang paduka lir sabda/ paran ta pukulun/ pun bapa cumadhong karsa/ srinarendra arum andikanira ris/ hèh paman Suman sira//
Sêsaosa sugata kang bêcik/ mêntah matêng miwah palakirna/ ing Ngastina saanane/ wong pikule nêm èwu/ anggawaa ingkang piranti/lan nganggo tindhihana/ bupatine satus/ manganggoa pacangkraman/wusnya têrang pangandikane sang aji/ wus lèngsèr kyana patya//
Nêngna dalu enjing kyana patih/ wus miranti sugata pikulan/ binusanan mawarna kèh/ pradangga munyèng ngayun/ jinajaran bandera kuning/ ciri sarining sêkar/ tinon lir kêkuwung/ gawok kang samya umiyat/ ing rakita kantha-kanthaning lumaris/ lir sasrahan pikraman//
Enêngêna sugata lumaris/ kawuwusa Bambang Aswatama/ wus praptèng pasanggrahane/ Sri Suryanggana Prabu/ patih tuwa juru basani/ panduking karsa nata/ si-[24]gra sang aprabu/ mêdhun saking palênggahan/ wusnya cakup-cinakup kang asta kalih/ satata dènnya lênggah//
Aswatama maringakên gipih/ sabda mulya saking Dahyang Druna/ kèh pêpuja pêpujine/ sang nata gupuh dhêku/ wus umijil sugata mili/ kahanan saking sabrang/ minuman rum-arum/ wusnya bujana sang nata/ wiku putra matur karyane tinuding/ dening sang yogiswara//
Gugup sang nata ngundhangi aglis/ budhal saking pasanggrahanira/ mring Sokalima karsane/ nanging kang pra wadya gung/ tan kalilan mèlu umanjing/ mung abdi kang kapêrak/ dharat lampahipun/ sang natawahana rata/ lan kang rayi Kusuma Suryadiwati/ katiga Aswatama//
Rêmên sang nata dènnya lumaris/ urut marga ngiras pagunêman/ antara mèh prak lampahe/ mirêng pradangga umung/ dangu-dangu ana kaèksi/ wong mlaku arantaban/ mêmikul andulur/ akèh lêlayu sumêla/ kyana patih utusan mriksa lumaris/ lumaku gêgancangan//
Wus kapanggih bupati pangarsi/ atêtanya puniku punapa/ lan dhatêng pundi jujuge/ kang tinanya sumaur/ pasugatan saking jêng gusti/ sinuhun ing Ngastina/ puniki kaatur/ sang prabu tamu ing sabrang/ kang tinanya gênti dènnya mitakoni/ sanak sintên punika//
Kang nèng rata sinongsongan kuning/ mawi kepala agêm narendra/ kang tinanya lo-[25]n saure/ gih punika Sang Prabu/ Suryanggana ingkang ngrênggani/ kutha gêng ing Guwiwang/ wus nyangnglèng mentar wus/ wangsul matur ing apatya/ Dyantisura umatur mring sribupati/ têrang pamyarsanira//
Langkung trusthanira sribupati/ kawuwusa Dyah Suryadiwatya/ kadya kêkayang polahe/ têtanya mring sang prabu/ kae apa gumandhul kuning/ nauri srinarendra/ layak iku têbu/ sang rêtna matur ing raka/ jikukêna age amiliha sing kuning/ tak ingune balumbang//
Ya ta wau lampahe sang aji/ wus prapta ing Dhukuh Sokalima/ wus têdhak saking ratane/ parabdi pan wus ngumpul/ soring wrêksa dènnya mring atis/ wuwusên Dhahyang Druna/ ing sanggar tumurun/ mêthuk praptane kang wayah/ wus sinambut sang nata liniling-ililing/ muwus lir mriyêmbada//
Sabên ngandika nolih ki patih/ Patih Tuwa Gajahsatrutapa/ dhuh babo putuku kiye/ mèh tan siwah sarambut/ ing wêrnane lah anak aji/ kang wus mulyèng sawarga/ layak anak prabu/ gêlis kondur mring kamuksan/ jêr putrane ing bawa warna ngêblêki/ têkan cirine padha//
Lagya pangling Baratmadyasiwi/ lan kang wayah Sri Suryaanggana/ kasaru duta praptane/ anjujug mring sang wiku/ nêmbah matur duta bupati/ pukulun panêmbahan/ kawula ingutus/ putra paduka sang nata/ amaringkên sugata mring Sribupati/ Gumiwang Suryanggana//
Putra pa-[26]duka srinarapati/ paring pangèstu mangayu bagya/ ing marga saha rawuhe/ lan malih sang aprabu/ mundhut ingkang aksama dening/ sêpi ing parikrama/ mung mrih ing pamuhung/ dening wayah padukendra/ wus misuwur kasujanane mumpuni/ rahayu tyas ngumala//
Mardikèngrat mardikaning dasih/ sihing puja tyas andiwangkara/ mung samantên timbalane/ sora dènnya umatur/ ing pamurih kapyarsa dening/ sang nata ing Gumiwang/ sang wiku lon muwus/ hèh ki prabu sun tan susah/ anyarakkên pamintaning sih sang aji/ wisa dening cundhaka//
Sang aprabu Gumiwang ngangsuli/ mring bupati caraka Ngastina/ hèh duta matura age/ mring rama jêng sinuhun/ pêparinge panganing abdi/ lan manèh paring sabda/ kamulyan mring sun/ matura mring srinarendra/ wus sun pundhi mangka pusakaning urip/ kalingga dadi jimat//
Lan malihe kalilana dening/ cumanthaka nanging kaatura/ sungkême tyas ingsun kiye/ mring sor dhampar sang prabu/ wusnya nabda srinarapati/ pinisalin kang duta/ busana linuhung/ lan pêsangonnya gotongan/ duta mundur onêng tyas srinarapati/ sakala liru cipta//
Kang tansah katon kumanthil-kanthil/ balêrêngi gêng têlênging netra/ gendhol-gendhol ting garêndhêl/ ting prênthol ting garandhul/ gêgondhelan mrênthil barêndhil/ thithil labêt pinêthal/ mangkana wong agung/ èngêt nimba-[27]li kya patya/ dhinawuhan sugata kinèn maradin/ mring sagung wadya bala//
Kêbo sapi aja nganti cicir/ paringana mring kancamu yaksa/ nugraha gêdhe yêktine/ nyrambahi balung sungsum/ yuwanane sèwu ingkang wis/ kya patih lumaksana/ sugata sinawur/ sukèng tyas punggawa sabrang/ de katêmbèn lali ngambah lyaning nagri/ suka-suka rêbutan//
Kawarnaa antuk pitung latri/ sang aprabu anèng Sokalima/ mranti bakal pisungsunge/ akèh mapikul-pikul/ raja brana bakal myang dadi/ gêgaman warna-warna/ èwu-èwu pikul/ sejene bangsa dhaharan/ lêlangènan suku pat suku ro mranti/ sangkêp isining alas//
Palawija jalu miwah èstri/ barang anèh wêton ing Gumiwang/ pinantha lan panunggalane/ lan arine sang prabu/ Kusumayu Suryadewati/ pinrih anyaosêna/ kang mrih jro kadhatun/ Patih Gajah Antisura/ kang minangka senopatine lumaris/ ewonan wong angrêngga//
Wus tinata lampahing prajurit/ kusumayu kang munggwèng jêmpana/ lan putri têtawan akèh/ samya wahana tandhu/ prajurit jro angapit-apit/ lugas tanpa gêgaman/ mung cinirèn kalung/ ban-êmban cindhe puspita/ ing wurine gêndhaga mas tur rinukmi/ isi rêtna di mulya//
Asri pinikul para bupati/ sinongsongan pinarada jênar/ murub mubyar ujwalane/ginrêbêg pra manguyu/ padha nglaeng gu-[28]mrêmêng sami/ panêkunge pêpuja/ mring sang Hyang Dewa gung/ pasungsunge katampanana/ yèn luputa ing pangarah angêmasi/ isin myat ing Gumiwang//
Ting sariwêt palawija wuri/ padha manggul kurungan kukila/ cilik-cilik bisa ngocèh-/ nya jodho bagus-bagus/ warnanira angrêspatèni/ wênèh manggul puspita/ jinêmbangan murub/ kang jajari buta bajang/ ting karêgol
Kang tinuntun buron cilik-cilik/ gajah kate dhuwure rong kilan/ salombok cangak gadhinge/ pinlanan abra murub/ banthèng kêbo nyatêngah kaki/ matang dim kang mênjangan/ rangah cawang pitu/ jlarang bajing sajêmpolan/ ing wurine pikulan kang busana di/ bêrana warna-warna//
Wuri anjrah gêgaman prajurit/ bêbongkokan pinikul wong wijah/ sarwa seta busanane/ kya patih munggèng pungkur/ angêdhangkrang wahana hèsthi/ sinongsongan laring mrak/ ting prêlok ting plancur/wus budhal kang munggèng ngarsa/ srinarendra nulya amarêk sang yogi/ lon matur angrêrêpa//
40. Dhuh pukulun eyang sang maharsi/ rèhning dèrèng kalajêng kalampah/ yèn jêng eyang marêngake/ katur ingkang pisungsung/ mung wontêna kang mangka wakil/ sarirane jêng eyang/ pratandha kalamun/ wêdaling manah kawula/ wus kaèstrèn eyang paring pamrayogi/ sêkar dudha kasmaran//[29]

~ PUPUH V ~
P A N G K U R

Sadaya kawula sabrang/ sanès adat tinimbang bangsa Jawi/ yèn kantosa katêlanjuk/ sumiwiyèng srinata/ botên wande ing pratingkah karya kusut/ wit mèh tanpa parikrama/ satêmah ngisin-isini//
Pukulun jêng panêmbahan/ sampun tanggêl paduka aparing sih/ dene karya gugup-gugup/ tan kongsi tur uninga/ ing jêng eyang punika atur ing ngayun/ nganggo watêg tiyang sabrang/ duga wêweka yêkti nir//
Yèn jêng eyang tan paringa/ amitulung kang anggung kawlas asih/ kang sèstu kawula antuk/ sêsikuning sang nata/ kang pikantuk ing pamilutaning kalbu/ sayêkti kawula merang/ tan sae mantuk mring nagri//
Dahyang Durna duk miyarsa/ ing ature kang wayah sribupati/ sakêlangkung wlasing kalbu/ dadya lon angandika/ hèh ki prabu away sumêlanging laku/ mêngko sun kang mrayogakna/ kaature mring sang aji//
Bagawan Durna ngandika/ mring kang putra sang arya wikusiwi/ hèh kulup sira sun utus/ marang ing kapatihan/ lancangana lakuning para pisungsung/ yèn wis têmu pamanira/ Ki Dipati Plasakuning//
6. Warahên yèn sun kang duta/ marang sira sun purih wèh udani/ prakara babe pisungsung/ kang têka ing Gumiwang/ lan lêbune anakmu si rêtna iku/ sun jaluk pitulung marang/ pamanira ki dipati//[30]
Si Rara Suryadewatya/ aja barêng lêbune lan si patih/ yèn wus katur kang pasungsung/ pasthi ana caraka/ wis ta kulup lumakua dèn agupuh/ tumuli anglancangana/ sutanira nini putri//
Aswatama lèngsèr mangkat/ tan adangu ing lampah wus nututi/ piyak sakèhing wadya gung/ ya ta dyan wiku putra/ wus kapanggih kyana patih gupuh-gupuh/ angèndêlkên turangganya/ Swatama dhawuhkên aglis//
Ing karsa sang dwijawara/ kyana patih sêndika wus miranti/ dèndhêg lampahing wadya gung/ Swatama laju mangkat/ tan kawarna ing marga laku sinêrung/ prapta dalêm kapatihan/ wus panggih lan kyana patih//
Matur karyaning dinuta/ sakêlangkung sukane kyana patih/ Swatama wus kinèn wangsul/ Sangkuni sigra dangdan/ wus samêkta kya patih lampahnya laju/ ing wanci surya gumliwang/ kya patih malbèng jro puri//
Wuwusên srinaranata/ mijil saking dhatu pamudya rêsmi/ wontên pawongan umatur/ dhuh gusti srinarendra/ yèn kaparêng ing karsa jêng sang aprabu/ abdi paduka pun paman/ parênga sumiwèng aji//
Ngandika srinaranata/ lah dènage timbalana si patih/ ingkang liningan wus mundur/ tundhuk lan kyana patya/ wus dhinawuhkên timbalanya sang prabu/ radèn andika ngandikan/ jêng gusti srinarapati//
Kyana patih sigra-sigra/ wus sumiwèng ngarsa jêng sribu-[31]pati/ Sêngkuni alon umatur/ dhuh gusti srinarendra/ duking wau pun Swatama kang ingutus/ mring pun Bapa Sokalima/ sung uninga mring kang abdi//
Kula pinrih umatura/ ing paduka yèn parêng karsèng gusti/ putra paduka Sang Prabu/ Narapati Gumiwang/ angunjuki pisungsung mring jêng sinuwun/ adi-adi brana sabrang/ miwah dêdamêling jurit//
Lan pratandhaning lêgawa/ sru sungkêming pada paduka gusti/ saengga têtawan katur/ rayèstri amawongan/ kang pêparab Suryadewati warna yu/ sumiwi sarêng lan brana/ paran ing karsa sang aji//
Ya ta wau srinarendra/ dupi miyarsa ature kyana patih/ saklangkung sukaning kalbu/ ngandika srinarendra/ pakênira dhewe prayoga kang mêthuk/ lan bupati kang prayoga/ mumpung ing dina Rêspati//
Putraningsun nini rêtna/ aywa barêng pisungsung kang umanjing/ sawêtara angrêrantun/ lan sira nimbalana/ Bapa Durna bêngi lumêbèng kadhatun/ manirarsa wruhing karya/ praptane sabrang narpati//
Kyana patih mundur sigra/ kang winarna kawarnaa ing ratri/ Sang Sri Duryudana Prabu/ munggèng sanggar pamujan/ animbali para nujum kang wus tundhuk/ ingacaran tata lênggah/ kapat Sang Arya Sêngkuni//
Marbuk kukusing kang dupa/ ya ta wau ngandika sribupati/ mring Dahyang Kumbayana wus/ bapa ma-[32]nira tanya/ kaya paran karyane ratu kang rawuh/ kaliwat akarya gita/ lêngkara kapati-pati//
Umatur Bêgawan Durna/ marma ratu Gumiwang angajawi/ twin pun bapa kang jinujug/ mêkatên purwanira/ Suryanggana punika atmajanipun/ Sang Aprabu Suryabrata/ Suryabrata narapati//
Rêmên pêparèng samodra/ katalanjuk dumugi Ngatasangin/ pruhita mring rama prabu/ ngabdi têmbunging krama/ mring kawula basa nanging lir sadulur/ ing mangke putra paduka/ Suryanggana narapati//
Brangta loke pawartanya/ yèn paduka darbe putri yu luwih/ malah kasat nètrèng dalu/ marma mangke sang nata/ asrah praja ka\a\tura ingkang sinuhun/ kalilana manakawan/ anyaoskên pati urip//
Akathah pratignyaning tyas/ lamun mantuk lêgan suka ngêmasi/ Rêsi Dewabrata matur/ pukulun srinarendra/ lamun saking cipta kawula saèstu/ sabdaning rama paduka/ jawata ingkang pêparing//
Pamuwuse Rêsi Bisma/ sinasambi mring Bagawan Sapwani/ kadi pundi anak wiku/ saking pangintên kula/ Sang Sapwani umatur mangayu-ayu/ ngling malih Sang Dewabrata/ yèn parêng srinarapati//
Pun bapa ing Sokalima/ andhawuhna ing karsa sribupati/ supadi sêpi ing kayun/ benjing-enjing sang nata/ ing [33] Gumiwang ngêmungna sumiwèng prabu/ trusthèng tyas srimaharaja/ angling mring Druna mangarsi//
Nêdha bapa undurira/ ing ngarsèngsun dhawuhna karsa mami/ dèntêrang aywana kantun/ mring anak ing Gumiwang/ pakênira warahên sun kang wulangun/ bisa anuli pêpanggya/ wusnya trang karsa narpati//
Pra wiku mundur sadaya/ srinarendra kondur mring jinêm wangi/ wuwusên Sang Mahawiku/ Sang Baratmadyaputra/ lir maruta lampahe wus praptèng dunung/ kunêng wuwusên sang nata/ wus dalu tan antuk guling//
Mangu-mangunênging driya/ tan ana lyan katon mung kusumadi/ marma tansah kapirangu/ mirangrong karungrungan/ murwèng kidung gambas pait sating kayu/ sêsêbutan atmajendra/ paran polah ingsun Gusti//
Kalamun tan nêmbramaa/ marang sira tan wurung angêmasi/ wadhah pamangsaning manuk/ rekatha rêruntungan/ ora mulih mring Gumiwang raganingsun/ bacuta mangsa dlamakan/ kawirangan ing dumadi//
Dening dewasaning surya/ atmajèng dyah lan cêrak sribupati/ durung manira andulu/ wanodya kaya sira/ darnane budaya kang suku jungkung/ sapasang rakiting solah/ trêngginas lir Dèwi Ratih//
Tulang tunjung ing warayang/ rênyêp ing tyas wadana nawang sasi/ miyogèng panggusah lêmut/ murti gung gora sandha/ bangkekane lurus lir pendah binubut/ pangawak kang sobèng tirta/ salira lurus aramping//
Pakartining dwijawara/ sotyarêta ron arda anggatêli/ dhuh mirah pêpujaningsun/ roding tirta balumbang/ kukila lit ingkang sasmita tan ayu/ satmatanen dasihira/ mangka usadaning wingit//
Kunêng kang anggung mong rimang/ kawuwusa praptane sang maharsi/ kagyat wau sang aprabu/ sigra angraup pada/ Dhahyang Durna ngandika winor rum-arum/ dhuh putuku siswaning wang/ putuku wong [34] anjêkithing//
Sun mundhi kang pangandika/ ing ramanta Ngastina sribupati/ marang sira kaki prabu/ sang nata paring sabda/ lan pangèstu mangayubagya mawantu/ lire gèr sun tinimbalan/ andangu karyanta kaki//
Sirik yèn ingsun goroha/ pakartining pandhita wuwus yêkti/ ing purwa madya wus katur/ têlênging karyanira/ gumarèwèl andikane sang aprabu/ mangkene kang pangandika/ ramanira sribupati//
Bapa andika dhawuhna/ mring putrèngsun Gumiwang sribupati/ yèn nyata sih nrus ing kalbu/ muga tinêkanana/ patêmbaya manira kalamun besuk/ si rara kalamun krama/ tukone samodra gêtih//
Pama lêbak ing Ngastina/ pinuriha dadi gunung brana di/ tinumpuk angundhung-undhung/ sumundhul ngantariksa/ yèn tan sirna kang mangka onênging kalbu/ caplak kêliliping mripat/ suka bêra nini putri//
Nahan Sang Sri Suryanggana/ sakalangkung bingung onênging galih/ de ing tyas durung kabêntus/ dadya lon aturira/ dhuh pukulun eyang panêmbahan ulun/ kang mangka [35] radityaning wang/ katamakna ingkang yêkti//
Yèn saking raosing driya/ brana pèni mung rangkêp tan dadya wit/ kang kawulèsthi ing kalbu/ tan lyan pêjah kawula/ nagri sabrang saisine ciptèng ulun/ mangka siyagèng pancaka/ prajurit gung kang mangkagni//
Eyang mangka pandaming tyas/ dèntumuli amatamèng mring dasih/ Dahyang Druna mèsêm ngrangkul/ adhuh nggèr putuningwang/ dènatampa sun bêbisik ing sirèku/ maju mênglêng srinarendra/ Dahyang Druna abêbisik//
Dhawuhe Sri Duryudana/ pêpanggile pikramane sang putri/ ing purwa wasana putus/ madêg suraning driya/ Suryanggana tan umiyat mring sang ayu/ katon narpati Pandhawa/ ing cipta sampun kapusthi//
Umatur mring Dahyang Druna/ dhuh pukulun ing karsa sribupati/ prakawis kang wus dhumawuh/ dhuh sampun-sampun dahat/ sungkawèng tyas kawula ingkang sumaguh/ nyirnakkên narpa Pandhawa/ dangu anggitês kang mèrki)//
Darbea nyawa salêksa/ botên wande pêjahe saking mami/ ing pundi pangungsènipun/ nadyan mring têlak naga/ angungsia ing Dewa Bathara Guru/ kula kadugi nyirnakna/ katêkan dewane tapis//
Benjing-enjing kalilana/ angkat kula dhatêng Cintakapuri/ Dahyang Druna ngandika rum/ awya kasusu ing tyas/ sumiwia dhisik mring ramanta prabu/ sokur bisa sumiwia/ mring Destarata maharsi//
Pangèstune lumuntura/ lan kapindho bakal martuwa kaki/ yèn wis kalakon sang prabu/ ngabêktia sang nata/ saya gampang sirnaning klilip sagunung/ dhuh babo salina têmbang/ maring pangkur dadi mijil//

~ PUPUH VI ~
M I J I L

Muput sadalu sang maharêsi/ kalawan sang katong/ dènnya gunêm ing pangupayane/ mrih kalakon têmbayaning aji/ widagdaning rêksi/ bantêring sang prabu//
Yèn mungguha nguladi kang agni/ sirêp tanpa dados/ [36] wus miturut ing sabarang kang rèh/ de sang wiku kang upama riris/ hardanèng kang gêni/ sirêp dening ranu//
Wus rahina ya ta sribupati/ busana kaprabon/ ing undhangan sawadyane kabèh/ umung gumuruh swaraning baris/ bêda duk angkating/ saking nagrinipun//
Sri narendra wus anitih hèsthi/ pinalanan abyor/ gung aluhur sêdhêng nom tuwane/ tur anjalma ing rèh mituruti/ panêngraning hèsthi/ pun Dewa Andaru//
Sagung kapraboning prang wus munggwing/ bra pra bala kumpol/ ngandakara ujwalèng planane/ dhasar bêsus solah ngrêspatèni/ lir Hyang Surapati/ duk angrunah ripu//
Anglurugi prajaning rasêksi/ Newata Sang Katong/ rinarampa wong Gumiwang kabèh/ lan ulading padupan manuhi/ lir jalada munggwing/ akasa kumêlun//
Tan wus yèn ingucapna rêngganing/ asrining kaprabon/ wuwusên Sangkuni pamêthuke/ pisungsunging sabrang sribupati/ wus tundhuk kipatih/ lan tungguling wadu//
Linêstari pranataning baris/ gumuruh swarèng wong/ joli rêtna ing ngarsa lakune/ anut karsanira sribupati/ mung murih patuting/ prayoganing laku//
Anyêlani ucape sathithik/ rêngganing pasungsong/ kawuwusa radè-[37]n kadipatèn/ jêjulukira sang narpasiwi/ Lêksmana Mandradi/ Kumara linuhung//
Jaka kumala-kala sang pêkik/ kêmbanging kadhaton/ brêgas banyak aruruh rekane/ jlalat-jlalat jênggilanging kapti/ asta lurus ramping/ mathekol ting brênjul//
Netra jait wêwirone manis/ têmêne mandhêlo/ grana malicarma ukur sire/ satêmêne lir cupak garêsik/ mêlongo êlênging/ irung sêdhêng jambu//
Wulu irung katon têlung nyari/ anglir duk nyêrodok/ bathuk nyela cêndhani andene/ pundhak jamur payung liring ati/ têmêne lir kêpis/ kang blêg kaya bestru//
Jaja wijang bêbangkekan wangking/ nanging ethok-ethok/ pulungati manjêlut têmêne/ cinarita rahadyan putra ji/ arsa aningali/ lampahing pisungsung//
Ngrasuk busana kaputrèn adi/ mêmantès pênganggo/ nyampinging abang cindhe anggêdhedher/ apaningsêt pathola tinêpi/ linuting barêci/ binara ngrêmbuyung//
Clana rinenda satêbah sisih/ pinêkak karoncong/ gêgiligan salêngên gêdhene/ ajêjamang kinara wêstha di/ garudha ing wuri/ tinrap rêtna murub//
Asêsumping gajah ngolang-ngaling/ dawala ngrêrompol/ mas tinrapi rêtna bang myang putih/ ilating garudha mas rinujit/ kêkalung tundha tri/ tinètès jumêrut //
Ngagêm anting gung sabêndha miring/ panunggul saterong/ kêlat bau naga ilat [38] nglèwèr/ abêbinggêl sungsun pitu sisih/ gêng sajêmpol sikil/ watês dhuwur sikut//
Driji kêbak ali-ali/ katêkan jêjêmpol/ watês kuku sinungsun patrape/ lir cinêkal tan bisa nêkêmi/ tinon angajrihi / kadyarsa angrawut//
Sigra agêganda burat kuning/ yèn tinon mancorong/ têkan suryane kuning pupure/ imba pinindih angus sanyari/ wus têdhak sang pêkik/ ningali pisungsung//
Lêngut-lêngut lon dènnya lumaris/ arja plangi rimong/ dharat angrangkul punakawane/ kawuwusa lampahing kang baris/ gêbêl turut margi/ wong umyat pisungsung//
Joli kang tinitihan sang putri/ kandhêg kori pindho/ gêgotongan pangurakan gone/ kawuwusa Jêng Srinarapati/ Sang Duryudana Ji/ siniwakèng wadu//
Nèng pandhapa lunggwèng dhampar rukmi/ kang nèng ngarsa katong/ pêpak sagung pra Kurawa kabèh/ Dursasana kang munggèng ing ngarsi/ Durmahangsa tuwin/ Durmuka lawan Dur//
Mayahangsa miwah Durmagati/ Durpraceka kang wor/ Kartamarma Kartasuwiryane/ Jayawikatha Kurawa sêkti/ Sri Karna Narpati/ Sapwani Sang Wiku//
Dewa Barata Santanusiwi/ lunggwèng ngarsa katong/ kawuwusa Sangkuni praptane/ tur uninga marang sribupati/ pamêthukirèki/ agung kang pisungsung//
Lan lêbuning Dyah Surya-[39]dewati/ myang brana kaprabon/ dyan wong agung miji pawongane/ paring uninga dayitèng aji/ praptane sang dèwi/ lan sagung pisungsung//
Gumrah pawongan sajroning puri/ wênèh kang nênonton/ Banowati mijil sing purane/ kawuwusa Dyah Suryadewati/ tumamèng jro puri/ ingirit pra arum//
Tinampèn mring Rêtna Banowati/ kinanthi manjing jro/ Lêksmanawati wuri lampahe/ atmajendra Lêksmana nut wuri/ miyak wong lumaris/ kang gêrbêg sang ayu//
Saking sangêt gêdhedhering nyamping/ gung kidak dening wong/ nyamping sabuk èpèk jêbol kabèh/ kawirangan mlayu bopong nyamping/ wuwusên sang putri/ sumiwèng kadhatun//
Sêsêk uyêl wong sajroning puri/ gumrumung swarèng wong/ dhasar katêmbèn ing pandulune/ Suryadewati tan kêna têbih/ Dyah Lêksmana wati/ rakêt dènnya lungguh//
Kunêng wuwusên Arya Sêngkuni/ kang prapta manjing jro/ ngirit caraka sabrang praptane/ lan pisungsung sagung kang brana di/ pinantês kang warni/ umanjing kadhatun//
Brana sotya nèng kêndhaga rukmi/ kang malbèng kadhaton/ palawija wadon pangampile/ warna-warna rupa ngrêspatèni/ bêburon sarwa lit/ sadaya pinikul//
Buta bajang kang padha mikuli/ dhuwure saelo/ ana gombak kucir myang pêpêthèk/ arêrapèk busananing para yêksi/ kinalunga-[40]n kêrbin/ binusanan murub//
Palataran kêbak buta cilik/ akaryèng ram ing wong/ bangsa rowa lun-alun adhêge/ lir tinumpak wong Ngastina puri/ myat rupaning janmi/ wênèh myat pisungsung//
Nêngna ramening jro miwah jawi/ kang samya nênonton/ têka lunga tan wontên bosêne/ kawuwuse dutane narpati/ Antisura Patih/ ing karya wus katur//
Pisungsung wus samya dèntampani/ nayaka jaba jro/ linêbokke gêdhong sapantêse/ kang mring pura wus katur sang putri/ wong mikul rinukti/ têpining praja gung//
Tan winarna ucape ing wuri/ mundur ing pisungsong/ kawuwusa sang prabu praptane/ Suryanggana kêrit sang maharsi/ gumuruh swaraning/ ya ta sang aprabu//
Angandika mring Bisma maharsi/ eyang dwija katong/ bok mênawi punika praptane/ wayah paduka sabrang kang prapti/ sintên prayogining/ ing mangke kang mêthuk//
Matur alon Dewabrata Rêsi/ yèn parêng sang katong/ prayogi raka paduka mangke/ putu ing Ngawangga Ki Dipati/ pun Gajagsa tuwin/ Saraba Saeku//
Mêthuk kalêbêt ing Narapati/ Suryanggana katong/ kang liningan katiga lumèngsèr/ kawuwusa Gumiwang narpati/ wus tumêdhak saking/ dwirada sang prabu//
Kang parabdi tan parêng nyelaki/ kendêla sang katong/ katongtona ing tyas prasajane/ mugi patih tuwa kang tan têbih/ kiwaning kang hèsthi/ pun Dewaandaru//
Srinarendra gung dènnya manganti/ kang taksih gumeyong / [41] Kumbayana lawan wahanane/ tan adangu wus prapti sang rêsi / wus tumêdhak saking/ wahana sang wiku//
Kawuwusa kang mêthuk wus prapti/ Basusena katong/ satriya ro kang mangka kondhange/ duk samana wus tundhuk anuli/ sêkare ginanti/ pangrawit pinatut//

~ PUPUH VII ~
S I N O M

Watara kurang tri jangkah/ Sri Karna mèsêm marpêki/ sarêng ngayut asta/ Dahyang Durna ngacarani/ iku gèr wakirèki/ ing Ngawangga sang aprabu/ kaprênah paripeyan/ lawan Sri Duryudana Ji/ loro iku prênah arining yangira//
Garwane Sri Dêstrarastra/ bok ayu Rêtna Gêndari/ atmaja Gêndarapatya/ Gajagsa ingkang wêwangi/ arine akêkasih/ Sarabasata waruju/ karo arine Soman/ wusing mangkana nulya glis/ sang aprabu Gumiwang kêrit Sri Karna//
Agêng pakurmatanira/ sumiwine sribupati/ ing alun-alun lir bêntar/ gunging kawula ningali/ arantaban jalwèstri/ atub atêpung matimbun/ tan lyan Narpati Karna/ kang dadya ucaping janmi/ buh tikêling wiraganing Suryatmaja//
Kawit ing kori pamedan/ sang nata dènnya lumaris/ ginarbêg para bupatya/ Sri Karna mangka pangirid/ lumampah munggwing ngarsi/ sinongsongan ing mas murub/ kampuh wangun karajan/ bathik modhang pinrada sri/ anggêdhedher lir paksi mrak anêmbrama//
Atêtepong ting galêbyar/ ujwala angilat thathit/ praba lir [42] laring kagêndra/ barang sinandhang rêspati/ bêranyak tan wêwigih/ ing wurinira Sang Prabu/ Gumiwang Suryanggana/ yayah kinêmbar tan warni/ kaot Suryanggana ulate jêtmika//
Gumbala lus kêkêtugan/ arja jamang tinundha tri/ rema ukêl supit urang/ kinancing garudha cilik/ sêsumping ngurang gadhing/ mas linuting sotya mancur/ kalung naga karangrang/ binggêl kêlat baunya sri/ sagung kang rinasuk karajaning sabrang//
Song-song pinarada jênar/ pinucakan ing rêtna di/ tinrètès sotya bang pita/ yèn tinon angrêspatèni/ kasoroting Hyang Rawi/ ting paluncar angênguwung/ kang ngapit kering kanan/ arining Arya Sangkuni/ kalih pisan kang sinandhang kasatriyan//
Gagah adêdêg pidêksa/ sinongsongan kêrtas putih/ winangun kadya pêpatah/ Dhahyang Druna munggèng wuri/ ngagêm cara maharsi/ jêjungkas panjalin wulung/ minggah mring sitibêntar/ bupati sabrang anangkil/ ing paglaran jajar Bupati Ngastina//
Wus laju srimaharaja/ Kurawa amêthuk sami/ ning wiwara srimangantya/ supênuh pawongan cèthi/ kang samya nêningali/ plataran swara gumrumung/ prapta ngabyantarendra/ dhêdhampar wus piniranti/ tarab jajar \pa\lênggahan pra kamituwa//
Ya ta Sri Suryaanggana/ gupuh dènira ngabêkti/ sumungkêm pada narendra/ yayah konjêm ing pratiwi/ sawusnya angabêkti/ Sri Duryudana lon muwus/ pakênira lungguha/ ing dhêdhampar wus sumaji/ anjajaran lan sagung pra kamituwa // [43]
Sri Sabrang dhahat lênggana/ saha matur ngasih-asih/ pukulun jêng srinarendra/ sabda paduka kapundhi/ gênging sih sribupati/ kawula sèwu anuwun/ nanging raosing manah/ botên sumêdya atampi/ têbih saking pukulun ingkang punika//
Sapintên nugrahaning Hyang/ ingkang martamaning dasih/ de kawula wis linilan/ angancik ing Nuswa Jawi/ mring nagri paduka ji/ tuwin sumiwèng pukulun/ punika kamayangan/ saking punapa pun dasih/ yèn puruna jajar lênggah lan paduka//
Kang kawulaèthi ing manah/ wasiyate bapa kaki/ apanjang lamun katura/ ya ta Sri Duryudana ji/ karênan jroning galih/ myarsa ture sang aprabu/ dadya jinajar lênggah/ kalawan sang narpasiwi/ soring dhampar ing ngarsa kapering kiwa//
Ngandika Sri Duryudana/ bagya ki prabu kang prapti/ anèng prajaing Ngastina/ kongsi patêmon lan mami/ lêlakon pirang ari/ dene lêtkang samodra gung/ gunung jurange gawat/ alas gung buron ngèbêki/ liwat saking anak prabu anrang baya//
Umatur Sri Suryanggana/ dhuh pukulun sribupati/ kapundhi sabda paduka/ minangka jimat paripih/ ngalingga lênging ati/ nrusing balung mangka sungsum/ anjawi kang punika/ kawuningana sang aji/ milanipun sumiwi jêng padukendra//
Wau sinuhun Ngastina/ têbih antaraning nagri/ ing Gumiwang lan Ngastina/ kalêbêt samodra tuwin/ wana prabata sungil/ nanging raose tyas u-[44]lun/ tinikêla ping sapta/ ing tyas kawula tan ajrih/ saugi sagêda sumiwèng paduka//
Mangke pangèstu paduka/ kawula sagêd sumiwi/ dhahat ning rêncananing tyas/ lan kalilana] pun patik/ angrubiru ing Gusti/ angaturkên kang praja gung/ saisining Gumiwang/ darmi kawula angampil/ sokur lamun wontêna karsa paduka//
Ananêmi mêngku praja/ kawula nrimah mêkathik/ sumêdya amunakawan/ lan wontên tawan narpati/ Jongmirah ingkang nagri/ Saktisura Sang Aprabu/ lan nata Gyantipura/ panêngran Sri Surasekti/ katigane prajane narpati yaksa//
Winastan Nagri Saryana/ nama Prabu Kalamurti/ sadaya katur paduka/ Sri Duryudana nauri/ hèh kulup Sribupati/ abangêt panrimaningsun/ sakèh sihing prasêtya/ kabèh katêmu ing wuri/ prayogane anglêrêmakên sarira//
Nata Duryudana/ ya ta Karna Sribupati/ ganti para kamituwa/ sun pambage ganti-ganti/ Lêksmana amungkasi/ tur pambagya wantu-wantu/ umatur Rêsi Bisma/ mring Sang Prabu Kurupati/ yèn kaparêng anggèr ing karsa paduka//
Putu prabu ing Gumiwang/ kasowana nata rêsi/ ngabêktia lan supaya/ winantua ing pamêling/ ya ta Duryudana ji/ tyas karênan ngandika rum/ mring Arya Plasajênar/ hèh paman pakênirèki/ angruktia srimanganti bangsal wetan//
Minangkaa pamondhokan/ aja nganti nguciwani/ si patih karone padha/ gawanên mring Plasakuning/ sakèh para bupati/ manggona wismaning wadu/ ngiras murih kulina/ prajuri-[45]te anak aji/ alun-alun ing lor kidul amanggona//
Wusing trang kang pangandika/ kondur jêng srinarapati/ anganthi Suryanggana/ gawok kang samya ningali/ katon sihe sang aji/ sungkême narendra tamu/ dhasar bagus kang warna/ jêtmika angraras ati/ ting garêdêg parèstri kang samya umyat//
Lêksmana cakêt lumampah/ mèsêm myat anganan ngering/ pawongan kang samya miyat/ tan taha wacana bêngis/ tobil bakna priyayi/ lêlewane ora nyebut/ ya ta srinaranata/ sapraptane mandragini/ ingkang garwa sinasmitan lumaksana//
Kusuma Suryadewatya/ lan Sang Dyah Lêksmanawati/ garbêg Sri Dayintaraja/ Mandrakumara ing wuri/ bunguk dènnya lumaris/ tansah dhèhèm guyu tanggung/ karyèwuh kang lumampah/ dènlewaning narpasiwi/ gang sarisik ukêl asta tanjak glewang//
Ting jrêlèh wong upacara/ Lêksmanawati anolèh/ wruh kang ratu kaya gila/ gumuyu têtawan putri/ rêngu lon amarani/ kang raka asring tinapuk/ susur kongsi malêsat/ rahadyan gupuh nututi/ wus tinêba linancangan ing pawongan//
Ya ta kunêng kawuwusa/ Dhêstharata nata rêsi/ pinarak ing pacrabakan/ lan garwa Rêtna Gêndari/ pawongan tur udani/ gusti punika sang prabu/ lumarak jêng paduka/ lan gusti kusumèng puri/ narpa rêsi sigra manga-[46]tag ing garwa//
Kèn mêthuk ing srinarendra/ wus tundhuk sigra lumaris/ prapta wus tata alênggah/ kang pawongan samya nêbih/ umatur sribupati/ ing karya narendra tamu/ purwa madya wasana/ sukèng tyas sang narpa rêsi/ dyan ngabêkti Sang Prabu Suryaanggana//
Mring Sang Dwija Dhêstharata/ miwah eyang Dyah Gêndari/ Lêksmana prapta manêmbah/ ngabêkti mring sang maharsi/ ngandika Dyah Gêndari/ kathik ngabêkti wong bagus/ nora mulut tan sawal/ umatur sang narpasiwi/ êlo sampun kantun lan mantu paduka//
Kusuma sêsangkaning dyah/ ngabêkti mring sang maharsi/ ngandika Sri Dhestarata/ ki prabu sapa kang bekti/ Lêksmana anyelaki/ nyêla matur mring sang wiku/ punika wayah tuwan/ pun Rêtna Suryadewati/ sumiwi ing paduka brangta mring kula//
Marma nyanggung ura-ura/ dhuh gusti sang narpasiwi/ tulus asih ing mlas arsa/ kawula sumêdya nyèthi/ wong bagus mingit-mingit/ durung kongsi praptèng pupuh/ Banowati anyandhak/ karnane sang narpasiwi/ ginèrèt mring purane ing kadipatyan//
Nêngna kang nyingitkên putra/ wuwusên Duryudana ji/ umatur mring Dhêstharata/ pukulun jêng rama rêksi/ kawula tur udani/ pisowane anak prabu/ Gumiwang Suryanggana/ bêdhol sawadyane kêrig/ bêbukane angaturakên prasêtya//
Nyaoskên Praja Gumiwang/ saisi-[47]ne dènatapis/ raja brana wadyabala/ tiga tawaning narpati/ Jongmirah ingkang nagri/ onjo tinimbang pra ratu/ panêngran Sêkti Sora/ Gyantipura Surasêkti/ prajaning wil nama nagri ing Saryana//
Jêjuluking narpa yêksa/ wasta Prabu Kalamurti/ katura Sri Mahbathara/ kang sarêng lan anak aji/ arinipun pawèstri/ kang wontên ngarsa pukulun/ nyênyêthi kaatura/ lan yèn sarêng rama rêsi/ kalilana amêkathik ing paduka//
Wayah paduka pun rara/ kang mangka ros lênging ati/ ubayane wayah tuwan/ lulu awor lawan siti/ yèn tan pinujwèng kapti/ taha lamun kamipurun/ nglawan Praja Ngastina/ mung sumêdya nganyut pati/ angandika Nata Rêsi Dhêstharata//
Hèh Ki Prabu ing Gumiwang/ awya dadi tyasirèki/ rèhningsun durung têtanya/ paran ta padha basuki/ nahan Suryanggana ji/ nêmbah-nêmbah lon umatur/ pukulun srinarendra/ ing sabda dhahat kapundhi/ de sagêda sumiwi ing padukendra//
Tan lyan pangèstu paduka/ mring kawula anyrambahi/ sagung wadya ing Gumiwang/ ngandika sang pandita ji/ kabèh brana di-adi/ ingkang minangka pisungsung/ ki prabu atur praja/ twin têtawan pra narpati/ iku bangêt panarimèngsun mring sira//
Nanging mungguh abojana/ ki prabu tan dadi daging/ pambanane ramanira/ Ki Prabu Duryudana [48] Ji/ iku bae ki aji/ kalakona dèn satuhu/ ingsun jumurung pujwa/ mangayu marang sirèki/ Suryanggana muka lir konjêm pratala//
Umatur sarwi pratignya/ pukulun sang maha yêkti/ yèn kawula tan sagêda/ nyirnakkên rêtuning galih/ tan sae myat sujanmi/ suka jur awor lan lêbu/ benjing-benjing kawula/ mangkat mring Cintakapuri/ katamana ing pangèstu jêng paduka//
Yèn kaparênga ing karsa/ kawula anyuwun kanthi/ jêng eyang ing Kapatihan/ minangka jimating jurit/ mênggah palwèng jaladri/ mangka kêmudhining laku/ nimbang awrating aprang/ mbotên kawula bên jurit/ mung nyalini sêkar dhêndha tejamaya//

~ PUPUH VIII ~
D U R M A

Kadya cidra galihe Sri Suryanggana/ matur mring nata rêksi/ pukulun jêng eyang/ kawula nuwun sabda/ pangèstu madyaning jurit/ darmi ing karya/ karya sang mahayêkti//
Angandika wiku nata Dhêstharata/ ki prabu sun sabdani/ sirantuk ing karya/ ratri sun datan nendra/ rina sun acêgah bukti/ iku minangka/ yuwananing ajurit//
Angandika mring Narpati Duryudana/ kulup gawanên mijil/ iki sutanira/ Ki Prabu Suryanggana/ dêdimèn nuli miranti/ lan pamujinira/ yayi Arya Sêngkuni//
Mung minangka kêkondhange sutanira/ Suryanggana nambungi/ eyang singidana/ sampun katingal mêngsah/ lêbura dènmor lan siti/ mungna kawula/ pukulun lawan malih//[49]
Yèn kataman pangèstu jêng wiku raja/ kawula anyagahi/ sadintên kewala/ sirna narpa Pandhawa/ nagari katuju dening/ gunging wadyamba/ dhuhadhuh sribupati//
Sampun dhahat sungkawa ing tyas paduka/ dene acandrèng bukti/ turing Suryanggana/ sarya nglulus gumbala/ ewa Rêtna Banuwati/ jumênêng sigra/ kondur mring langênpuri//
Kawuwusa Sang Aprabu Duryudana/ mundur sing ngarsa rêksi/ saha Suryanggana/ datan kawarnèng marga/ wus makuwon sribupati/ ing sitibêntar binoja mawarna di//
Pra Kurawa angêmbuli ing pamboja/ miwah Arya Sangkuni/ Gajah Antisura/ lan Gajah Satrutapa/ ing rahina gung miranti/ gêgamaning prang/ ya ta Hyang Arka manjing//
Bubar sagung Kurawa ing bujana/ kawarnaa ing ratri/ Dhahyang Kumbayana/ Sapwani Dewabrata/ sarênging praptanirèki/ Sri Suryanggana/ gupuh mêthuk kang prapti//
Sarêng ingacaran wus tata lênggahan/ gunêm masalah jurit/ tuwuk srinarendra/ binukan sabda mulya/ katri ing para maharsi/ sangsaya sura/ ning tyas sri-narapati//
Kawuwusa atmajendra ing Mandraka/ satriya Madyapuri/ Arya Burisrawa/ duk nalika miyarsa/ Ngastina katêkan dening/ narendra sabrang/ ing ratri mentar saking//
Kadi barat ing lampahe narpaputra/ dhasar trahing maharsi/ kaciwa ing warna/ mèh sarupa raksasa/ jiblês Kaki Bagaspati/ pambêkan padha/ tranging driya wis sami//
Burisrawa ing ratri tumamèng pura/ nilip Dyan Bano-[50]wati/ ing wanci samadya/ ratri kusumèng pura/ karuna alantik-lantik/ ingkang sinambat/ madya kalima niki//
Pan mangkana sambate narpadayita/ dhuh-adhuh sribupati/ liwat aniaya/ sikara wong tan dosa/ paran tinêmu ing wuri/ dhuh dewaningwang/ rêksanên Pandhusiwi//
Duk samana pamuwusira sang rêtna/ wuwusên narpasiwi/ Arya Burisrawa/ dhèhèm jawi nêp lawang/ sang dyah sigra angaruhi/ sapèku jaba/ lir swarane si adhi//
Dyan jumênêng mêngakkên inêping lawang/ sang arya wus kaêksi/ sèndhèn dènnya lênggah/ pitêkur marêp ngetan/ sang ayu nyandhak aglis/ astanira dyan/ malbèng kamar nulya glis//
Wusnya lênggah ngandika kusumaning dyah/ paran karyanta yayi/ baya ana karya/ umatur rajaputra/ kakang bok kawula nêmpil/ wartining pura/ lan wau kulup nyilip//
Ing sitinggil pinaranti pinakajang/ paglaran kêbak janmi/ napa Si Lêksmana/ kang bok sing arsa krama/ mèsêm sang rêtna ngling aris/ nora kayaa/ babo dhuh ari mami//
Katuwone sira tan tinari karya/ mengko le sun jatèni/ ana ratu prapta/ têka Praja Gumiwang/ jêjuluke Sribupati/ Suryaanggana/ nglamar sutanireki//
Glising rêmbug pêpanggile kakangira/ sirnaning Pandhusiwi/ saguhe si sabrang/ malêmbung lir canthuka/ sesuk untabing prajurit/ samangsa têka/ prajèng Cintakapuri//
Sinaguhan lawase bangêt sadina/[51] sirna kalima siki/ tinumpês sinirna/ nadyan wadon jêjabang/ mèsêm rahadyan saryangling/ ratu kang prapta/ kang bok dika titèni//
Aprasasat li-ili malbèng samodra/ sêsulung manjing gêni/ rèncèk mring tumangan/ sukaning Destharata/ dupèh sirna sribupati/ Narendra Krêsna/ Janaka sarwi anis//
Pinapada lan cêblunge Si Kurawa/ sabên ilang nêbusi/ jêr kalah botohan/ maring gyan ronggèng wuda/ pahe murcaning Jahnawi/ Bathara Krêsna/ sirna ana kang pinrih//
Layak bae Arjuna sirna taunan/ jêr mring Suranadi/ mêminta ing dewa/ kadibyan kanugrahan/ wong dewane mituruti/ Narendra Krêsna/ kang winênang mêmilih//
Nadyan iki kang bok têkane wong sabrang/ jawata kang pêparing/ nugraha gung marang/ wong agung Panduputra/ Kurawa mangka gêlidhig/ mikul garobag/ katampana Pandhusiwi//
Lah gih dawêg kang bok tiniten kewala/ pêndhak taun pinaring/ ganjaran wong sabrang/ opahe mênang yuda/ sirnaning sang narpayêksi/ Manikmantaka/ Sri Kawaca narpati//
38)Mari-mari nèkpun gêmêt ratu sabrang/ dityane Sri Rimurti/ sire wong Kurawa/ pinalusung wong sabrang/ tan wruh lamun angusungi/ milane kakang/ cubluk papaning wasis//
28. Bojo dika dhewe tinuntun lir menda/ lir sapi dènkêluhi/ tinuntun jêmranthal/ anggêpe sinuwitan/ mring sagung pra maharsi/ para pandhita/ tan wêruh digêgêring//[52]
Sire bungah sinuwita Dhahyang Durna/ Pandhita Ngatasangin/ mpun labêt punapa/ Kurawa têng Si Durna/ tan kadi Si Bayusiwi/ Si Hendraputra/ potange amêdhati//
Pundi wontên wong dicicilake utang/ gêlême ngêlakoni/ Pandhita Talkandha/ Maharsi Dewabrata/ lair biyunge ngêmasi/ sagêde gêsang/ ngungsi Palasara Ji//
Jêr barêngan lan laire Durgagana/ sinuson Durgandini/ malah dipèk garwa/ mring Sêntanu srinata/ pratignyane andhêrindhil/ rak gih Kurawa/ kang bok ginawe nicil//
Si Sapwani umadêg sayêmbara prang/ têng Nagri Nglokabumi/ prang lan Diwangkara/ gih Wisabajrasuta/ kang rinêbut Dyah Lokati/ putriyu endah/ ampuna ditulungi//
Maring paman aji Pandhu baya modar/ dipêndhêm ing pratiwi/ kapindho winehan/ anak Si Jayadrata/ walêse pasthi nêkani/ dhatêng Pandhawa/ anakan Kurawa ji//
Têka bungah ngrasa tinunggu pandhita/ tan wruh ginawe nicil/ Adipati Karna/ napane lan Pandhawa/ kakang Baladewa aji/ dulur nak sanak/ pundi margane bêcik//
Lir ngalindur pangucape Burisrawa/ tan kêna dènsêlani/ sawusnya ngandika/ angulat banjur lunga/ kadumêlan lir[wong baring/ gantya winarna/ kang mêkuwon sitinggil//
Sribupati ing Gumiwang Suryanggana/ lawan Durna Maharsi/ Sapwani twin Bisma/ sawêngi pirêmbugan/ tan ana kang antuk guling/ ya ta miyarsa/ ana swaraning paksi//
Bêbarungan mangsa woh wringin mandera/[53] ngungak ngetan sang aji/ myat ujwalèng surya/ lir manunu ing ngwiyat/ gugup tyasnya sribupati/ rêkyana patya/ karone dèntimbali//
Kinen atêngara budhalakên wadya/ marang Cintakapuri/ gajahku saosna/ ning wetaning pamedan/ gumuruh swaraning janmi/ baris atata/ tan nganti dènabani//
Taksih gègèr barise wong ing Gumiwang/ wuwusên sribupati/ manêmbah mring eyang/ sang pandhita têtiga/ angandika sang maharsi/ mangayu bagya/ dhuh putu sribupati//
Katamana ing nugrahaning jawata/ ing karya dènlêstari/ ya ta Suryanggana/ manêmbah wus umangkat/ praptèng pamedan wus nitih/ dirada wasta/ dewadaru gêng inggil//
Ting paluncar busananing kang matêngga/ kasorota Hyang Rawi/ têmpur lan busana/ nira srinaranata/ ting galêbyar ting parêlik/ tan wusing ucap/ rêngganing busana di//
Duk samana Sang Aprabu Suryanggana/ nolih anganan ngering/ ing wuri kabêgan/ wadya bala sumahap/ sang nata wus nyasmitani/ dwipangganira/ anjrit tlale mangigil//
Yèn angadêg lir tejane wiku tapa/ katon wênès amanis/ yèn malêngkung kadya/ kêkuwung minum toya/ yèn têlale mobat-mabit/ pan kadya kilat/ sinêrang anglir thathit//
Patih Gajah Antisura wus grahita/ ngarungu Gajah muni/ anêmbang têngara/ gong beri abarungan/ badhe lir swarèng wiyati/ swara angangkang/ ulêngan kang prajurit//
Winatara nêm ewu prajurit kuda/ bagu-[54]s prawirèng jurit/ prajurit ing ngarsa/ wignya sinranging guna/ nyandêr nututi sang aji/ bantala obah/ gumludhuk anggêtêri//
Kang minangka têtindhih prajurit kuda/ sira Rêkyana Patih/ Gajah Antisura/ dharat lêksan awendran/ senapatining pra-jurit/ lêlajêring prang/ pun Satrutapa Hèsthi//
Patih tuwa prawirèng prang ing aguna/ mangka sirahing baris/ sangsaya rahina/ akèh nusul kang wadya/ kang anèng jawining nagri/ ing pasanggrahan/ lumayu rêbut dhingin//
Lir sadaya-daya jêjarah bêrana/ sasolahe gêgirisi/ wruh ratuna têbah/ marma tan ngrasa sayah/ wong kang wisma pinggir margi/ nyalini têmbang/ ingaran gula milir//

~ PUPUH IX ~
DHANDHANGGULA

Tan winuwus lampahing kang baris/ kawuwusa wong Praja Ngastina/ kang pêrak marga wismane/ kèh samya andêdulu/ untabing kang baris lumaris/ dêlêdêg tanpa kêndhat/ sawênèh kang wêruh/ untabing prajurit sabrang/ akèh ingkang tutup lawange kinunci/ jrih solah gora godha//
Ya ta ingkang kawuwusa malih/ pandhita ing Wukir Saptaarga/ ing Martawu pratapane/ trahing Hyang Brama Wisnu/ tan ingucap uruting ngluri/ ing carita rinupak/ mung kang dadi catur/ panêngraning kang pandhita/ Rêsi Krêsnadipayana lawan malih/ Bagawan Abiyasa//
Apêparap Palasarasiwi/ pandhita trang anetra bathara/ jinurung barang ciptane/ kang durung mijil wus wruh/ lan winêca bakal baboni/ ing rat Jawa satêrah/ ing sabrang kinumpul/ wungu tyas Dipayana/ katêdha-[55]kan Hyang Wisesa amêmisik/ ing purwa myang wasana//
Wusing purna wisiking dewa di/ nulya sêmedi Sri Dipayana/ anglela trang pamawase/ luwaraning panêkung/ pan sakala musna sang rêsi/ nunggal mring pinangkanya/ tan ngrika tan ngriku/ ya kabèh ya Dipayana/ wus kinumpul cipta rasa dadi siji/ ginulung kang bawana//
Ya ta sanalika wus anunggil/ nata Pandhawa Sri Darmatmaja/ sirna mulih mring purwane/ sakadang garwanipun/ saisining Cintakapuri/ wêwêngkon jroning kitha/ kabèh sirna gêmpung/ bêburon siji tan ana/ kari wadhah isine kabèh wus mulih/ mring jaman kalanggêngan//
Yèn ujaring wong kang ahli tèki/ larangan yèn ingucap sumewa/ mudharake bêbundhêlane/ paranta yèn winuwus/ nganggo seba Hyang Udipati/ miwah kang amisesa/ dating sira iku/ marêm lamun winasesa/ yèn karêpe sastra boya jajar carik/ mung ngumpul miwah nunggal//
7. Kunêng muksaning Sri Pandhawa ji/ kabèh isining Praja Ngamarta/ Sang Biyasa sudibyane/ karya sasmita samun/ ana ingkang galagah langking/ tuwuh ing Balekambang/ gandanya rum marbuk/ akêmbang rêtna sumunar/ ujwalane surêm Hyang Pratanggapati/ mênuhi tri bawana//[56]
Lan tan ana swara kang kapyarsi/ kêkayon gung tan ana kukila/ kupu kinjêng ilang kabèh/ tirta minane suwung/ mung pangliking jagat kapyarsi/ pindha karunaning dyah/ angrês-rêsi kalbu/ winasesa tanpa sesa/ mangsa naa wong myarsa mung winitawis/ lendhe mangsa bodhoa//
Kang miyarsa caritaning tulis/ sampun duka dhatêng kang ngrumpaka/ endah punapa èstune/ wong juru tulis gunung/ rak alane wong duwe abdi/ kêmaruk ajang klapa/ kawruhe paruthul/ prayogane mung sapala/ de tan sêdya winêntar lyaning sujanmi/ mung rinasuk priyangga//
Kadya taman kocape ing ngarsi/ têmbung nalika Sri Dipayana/ katêdhaka jawatane/ mung mrih prayogeng têmbung/ êndi ana Hyang Udipati/ anganggo têka lunga/ dene kaya dhukun/ satêmêne iku layak/ nalikane sang rêsi nungku sêmedi/ sirna Sri Dipayana//
Sirna têng pundi ênggène ngalih/ sirna satuhu sarira tunggal/ kumpul kêmpêl sayêktine/ tuwin ucape wau/ Dipayana nganggo diwisik/ bisikan ajêng napa/ kapyarsa nyalimut/ kang satuhu Dipayana/ tanpa karna nanging pamyarsa tan gêmpil/ sèwu wong binisikan//
Tanpa lidhah Palasarasiwi/ pamuwuse lir gêlap nêm kirna/ cêtha tan pelo wuwuse/ tanpa netra sang wiku/ sabuwana nglela kaèksi/ bok won-[57]têna punapa/ mas Biyasa gih wruh/ ingsêpe tanpa gêrana/ panggandane sajagad niki katiyubing/ anggêpe wasis wijang//
Elo gih mas sampun salah tampi/ botên gruwung Rêsi Dipayana/ saès dènkapitan wanèng/ êmpun maneka banjur/ sakarsane gène mastani/ botên sasriking manah/ lo mas yêktosipun/ mung ampun kenging gêpokan/ kadursilan niku mas sing kula puji/ manjing mawon lak nêdha//
Kawuwusa sang srinarapati/ ing Gumiwang sangsaya wus pêrak/ pan binantêr ing lampahe/ tan kandhêg rintên dalu/ kang kamargan wong desa miris/ jrih samya ngili marang/ jurang miwah gunung/ rajakaya tinuntunya/ malbèng wana gumrumung swaraning tangis/ rantab lampahing janma//
Enêngna sangsaraning wadya lit/ natèng sabrang praptèng jaban kutha/ kanggêg manguning driyane/ myat ngiwa nêngên suwung/ nora myarsa swaraning janmi/ bêburon rajakaya/ sêpi tan kadulu/ pangumbaran jroning kandhang/ lan tan ana swaraning sata lan pêksi/ cuwa tyasnya sang nata//
Saya nêngah ngambah jroning nagri/ sinalasah sang nata parentah/ wisma linebonan kabèh/ wonge nora kadulu/ gêdhong-gêdhong binukak sêpi/ wadhah kèh ginaledhah/ anggalodhang suwung/ isine kabèh tan ana/ inêbing kang lawang tan ana kinunci/ bingung tyas srinarendra//
Taksih manggung gègèr munggèng èsthi/ kyana patih anung-[58]gal saplana/ sang nata lon andikane/ eyang paran ing kayun/ luwih anèh lakon puniki/ manira boya duga/ Sangkuni lon matur/ sinuwun watawis kula/ muwung ingkang janma ngalêmpak mring puri/ sumiwi ing sang nata//
Ing kaparênging karsa sang aji/ sinêngkakna lampahe kang wadya/ lan kinêpungan purane/ saking watawis ulun/ sang aprabu Cintakapuri/ wus tan sumedya lawan/ jrih prabawèng prabu/ giris myarsa gunging wadya/ nanging wontên watawis kawula malih/ wontên purwaning lingga//
Jêr Pandhawa sawung kang upami/ mangka ing mangke botohe minggat/ tan wontên kang nandhingake/ ngandika sang aprabu/ kadi pundi ngangge tinandhing/ Sêngkuni ngoso mojar/ sumangga sinêrung/ bok mênawi sêlak minggat/ dyan sang nata pun dewadaru ginitik/ anggrêng jumangkah rikat//
Sawadyane pinêlak umanjing/ praptèng jawi lun-alun pamedan/ sang nata gêla ing tyase/ kanggêg tyas kapirangu/ lir kagêman kacuwèng rêsmi/ mêdhun saking dwipangga/ dharat sang aprabu/ nênggêl mangidul lampahnya/ ngalun-alun paglaran tan ana kang nangkil/ minggah mring sitibêntar//
Suwung gomblang sang nata lumaris/ wus angancika praptèng palataran/ balinguh ing paningale/ janma myang swara suwung/ têbah jaja srinarapati/ sêsèndhèn wit drêsana/ gandrung amangkung/ kawangwang kusumaning [59] dyah/ salin cipta ngrêrêpa sabda rum manis/ dhuh intêning Gumiwang//
Gambiring rat sadhat wisa mandi/ wrêksaning ron kang pindha tyas kamal/ karya gêla wêkasane/ manabda ing ngaluhur/ Minak Luyubraja ing ngarsi/ Kramasarana aprang/ mrih bêdhah praja gung/ wêwalêrtumraping sastra/ tyas kacuwan saha kang pinurih jurit/ wurung nêmbramèng sira//
Sakala èngêt srinarapati/ sigra manjing mring jro prabasmara/ jinajah mring saubênge/ gêdhong-gêdhonge suwung/ sakèh wadhah wus tanpa isi/ mring kêbon lêlangenan/ tan ana kadulu/ Patih Gajah Antisura/ Satrutapa sarêng prapta awotsari/ lon matur ing sang nata//
Dhuh pukulun sang srinarapati/ kawula wus jajah jroning praja/ èstu tanwontên banèke/ Sêngkuni lon umatur/ padukanggèr kataman ing sih/ saking eyang paduka/ Dhêstarata wiku/ miwah kang para pandhita/ rintên dalu tansah dènira sêmedi/ mangayu-ayu bagya//
Estu ampuh sabdaning maharsi/ ing sirnane pun nata Pandhawa/ lan isining praja kabèh/ pinulung kinakêcut/ de mitrane Sang Hyang Pramuni/ inggih Bathari Durga/ jêr pun Pandhèwèku/ sinihan pinutraputra/ kados-kadosing dêdugi botên têbih/ marma jêng srinarendra//
Sampun dhahat sungkawaning galih/ jêr drubiksa ajrihing linila/ sang nata lon andika-[60]ne/ hèh patih ro sirèku/ ingsun mundhut dayanireki/ prayogane linakyan/ kya patih umatur/ anjawi karsa paduka/ tinilara yèn tinêngga tanpa kasil/ dêduka tanpa lawan//
Mung tinêngga acatur bupati/ lawan prajurit mung winatara/ pratandha kagêm prajane/ ing têmbe yèn wus katur/ ing ramanta srinarapati/ sakarsaning sang nata/ jêr paduka sampun/ anglampahi ing karyèndra/ lan kabêgjan tanpa prang rajane anis/ wus manjing dhatulaya//
Namung sêrike gusti sakêdhik/ pundi ingkang winastan jayèng prang/ dene tanpa panrêngane/ rajane tan kapikut/ jêjarah têtawan sêpi/ katujune ki lurah/ Plasapita tumut/ ngêngondhangi ing paduka/ mangka sêksi bêdhahing Cintakapuri/ ing solah wus kapriksan//
Lipur dukanya srinarapati/ wus ngundhangan lir ture kya patya/ amaju pat pabewake/ pinilih ingkang tugur/ bupati kang prawira sêkti/ nyatus prajurit dharat/ tur samya gul-agul/ risaksana srinarendra/ wus anitih dwipangga lawan Sêngkuni/ kêbut sawadyanira//
Beda lawan angkate sang aji/ rêrikatan ing mangke lon-alonan/ mandhêk mayong kêrêp lèrèn/ mung agung kapirangu/ amirangrong saya ngranuhi/ munggèng rêngganing liman/ gandrung amangungkung/ manguna-[61]ndikèng wardaya/ kaya paran ing karya lamun tinampik/ suka matiyèng paran//
Dhuh saiba ucape wong cilik/ yèn sun muliha Praja Gumiwang/ nora katon dhèncèng-dhèncèng/ kusuma wadung pantun/ prajurit prang anggung kalindhih/ dhahat anganiaya/ nora milu kondur/ tan sae myat ing sujanma/ puput jiwa bêdhug têngaraning jurit/ kataman matyèng rana//
Saya liwung tyasnya sribupati/ sru kacuwan tan linawan ing prang/ tambuh-tambuh wiyogane/ mèh tan panon sang prabu/ anggulèyèh luhuring hèsthi/ gupuh Kya Patih Soman/ rinangkul sang prabu/ Patih Gajah Satrutapa/ amrêpêki matur mring Arya Sangkuni/ kados pundi ki lurah//
Yèn kalawan pinujuning galih/ wayah paduka srinaranata/ prayogi kinundurake/ supados lêrêmipun/ liwunge tyas antuk panggalih/ nèng Dhukuh Sokalima/ kataman ing wuruk/ ing Sang Dhahyang Kumbayana/ mung ki lurah ngaturna lampah puniki/ mring jêng srinaranata//
34. Pinujune ki lurah pinaring/ mangka pamomong wayah paduka/ dhuh lurah paran dadose/ tan bodho sang aprabu/ anauri Arya Sêngkuni/ kulup iya prayoga/ ngong61) iya miturut/ wus mudhun saking wahana/ nyengklak kuda kundêr lampahing turanggi/ dadya sowang-sowangan//[62]
Kacarita Dyan Arya Sangkuni/ wus tumamèng ngabyantara nata/ katur kabèh pratingkahe/ lan undure sang prabu/ ing Gumiwang dhahat prihatin/ sang nata myarsa eram/ kunêng kang winuwus/ kang Kahyangan Cakrakêmbang/ Sang Bathara Kamajaya lawan sori/ Dêwi Ratih wranggana//
Sang bathara angandika aris/ kaya paran wartane rinira/ têka jênak panunggune/ mukti anèng swarga gung/ siniwi mring pra widodari/ baya tan eling marang/ kang kari nèng dunung/ mokal yèn tan kawangwanga/ ing Cintakapura rinubiru dening/ raja têka ing sabrang//
Ing samêngko yayi sribupati/ lan sagotra ing Cintakapura/ sinimpên trêtib ênggone/ praptaning ratu mungsuh/ tan umiyat janma sawiji/ isi wadhah binerat/ têkan sato suwung/ umatur dayita dewa/ yèn makatên prayogi sêkar sinalin/ kang sae salobongan//

~ PUPUH X ~
ASMARADANA

Paran karsaning sang yogi/ sirnane yayi paduka/ pangrêksane ing karaton/ angling Sang Hyang Kamajaya/ yayi ayo lan sira/ nganglangi ngiras têtunggu/ kadhaton Cintakapura//
Umangkat sang maharêksi/ kadi garudha manglayang/ alon-lonan ing lampahe/ ana kang jawata prapta/ kawangwang tanpa sangkan/ bagus cahyanya umancur/ jêjuluk Bathara Maya//
Hyang Tunggal ingkang sêsiwi/ mula-[63]ne Bathara Maya/ prapta pitutur yêktine/ mring putra Hyang Kamajaya/ kulup dènage sira/ têtulunga mring arimu/ sang nata Cintakapura//
Siniya mring Kurupati/ nyuraya mring ratu sabrang/ karêpe kinarya tèdhèng/ tangkis dêdukaning dewa/ ing mêngko arinira/ sinimpên mring Hyang Maha Gung/ ngenaki tyasing durmala//
Umpama ora piningit/ kongsia têmpuhing aprang/ kêriga wong sabrang kabèh/ di margane sor ing aprang/ lare nêmpuh samodra/ sira salina jêjuluk/ arana Si Partadewa//
Yèn ana takon sirèki/ minangka Kilasawarna/ Tejamaya parêpate/ sutaning Kilatbawana/ kadang Ujwalamaya/ wis mangkata sira kulup/ jujuga jro datulaya//
Kamajaya wus lumaris/ Hyang Maya wus tan katingal/ bali mring pêrnahe manèh/ Partadewa praptèng pura/ wuwusên mantri sabrang/ kapat pinuju akumpul/ ngubêngi wêngkoning pura//
Nalikarsa manjing puri/ kaparanggul Partadewa/ bupati kucêm ulate/ tanya lambene wel-welan/ gusti sintên paduka/ lan pundi pinangkanipun/ punaparsa mundhut nyawa//
Kang abdi naming sadêrmi/ purun ngambah jroning pura/ ngêmban karsaning sang katong/ ngandika lon Partadewa/ yèn sira tanya mring wang/ sun iki têka ing gunung/ arane Kilasawarna//
Gêng luhur jurange rumpil/ dhukuhku ing Tejamaya/ Partadewa aran I-[64]ngong/ garwèngsun iki wranggana/ panêngran Kandhilaras/ sutaning pandhita luhung/ jêjuluk Kilatbawana//
Pandhita trang ing pangèksi/ kadanging ujwalamaya/ sira sayêkti kinongkon/ gustimu natèng Gumiwang/ Si Prabu Suryanggana/ kang brangta putrining ratu/ Mahaprabu Duryudana//
Kang aran Lêksmanawati/ jaruman Pandhita Druna/ wis padha muliha bae/ tutura ing rakanira/ ingsun kang ngarsa-arsa/ paran ta gêlêm tinuntun/ miitênah wong tanpa dosa//
Lamun tan gêlisa prapti/ sun tunu praja Guumiwang/ sun kang bakal malêsake/ niayane gustinira/ marang nata Pandhawa/ ujêr iku mitraningsun/ ing tyas wus saeka praya//
Sandika aturing mantri/ manêmbah arsa umangkat/ padhambruk ting gloyor kabèh/ sakojure awel-welan/ ting karênggos barangkangan/ prapta sajaban kadhatun/ wus samya pajar rewangnya//
Prajurit kabèh milyatis/ budhal lampahe ginêlak/ ing marga tan winiraos/ ganti ingkang winursita/ kang wontên Madukara/ garwa Arjuna waruju/ kusuma Drupadaputra//
Iya kusuma Srikandhi/ kocap murcaning Arjuna/ duk sacandra ing murcane/ garwa kang sêpuh priyangga/ putri saking Madukara/ Rêtna Basudewasunu/ panêngran Rêtna Sumbadra//
Kondur marang Dwarawati/ Srikandhi garwa ampeyan/ kang kari têngga purane/ Bimanyu putra Sêmbadra/ miwah Radèn Sumitra/ Su-[65]lastri ingkang sêsunu/ kang têngga nèng kasatriyan//
Wong agung ing Pringgadani/ kang tugur ing Madukara/ dhasar kulina slawase/ Srikandhi miyarsa warta/ lamun Nagri Ngamarta/ katêkan parangmuka gung/ tèka Nagara Gumiwang//
Malah gumrahing pawarti/ Sang Aprabu Darmaputra/ lolos sagarwa putrane/ ari katiga nut raka/ Bima lan Madrim putra/ tumpêsan kang para wadu/ malah praja wus kabêgan//
Dening ratu manca bumi/ kang anglana saking sabrang/ ing Gumiwang gung wadyane/ ya ta Radèn Gathutkaca/ miwah Jahnawiputra/ wus samya kalih ingutus/ mring Praja Cintakapura//
Angyetèkakên ing warti/ têmên doraning pawarta/ wus umangkat radèn karo/ mung lawan tri punakawan/ lumampah gêgancangan/ ciptaning tyas bela lampus/ paribara nêmu arja//
Sira Radèn Bimasiwi/ mêsat mijil jumantara/ lir kaga raja ibêre/ krodharsa ngrabasèng mêngsah/ Rahadèn Partasuta/ tan kandhêg ing lampahnya wus/ umanjing sajroning praja//
Miyat nganan ngering sêpi/ tan ana bawaning janma/ têkan manuk ora katon/ kêkayon wohe tan ana/ rinèng tyas Partaputra/ mèh sirna krodhaning kalbu/ wadya tumindak lon-lonan//
24. Pamyarsa paningal sêpi/ prapta pinggiring pamedan/ lun-alun ngalela katon/ asêpi tan ana janma/ ngandika marang Sêmar/ kaya paran pamikirmu/ elok lakon Ngamarta// [66]
Endi kang minangka saksi/ bêdhahe praja Ngamarta/ ora ana lêlabête/ tumpêsên wong ing Ngamarta/ tan ana sarah bathang/ kabèh omah padha suwung/ têkan isi kari wadhah//
Bêburon tan ana kèksi/ sêpi tan ana sabawa/ Badranaya lon ature/ mila srêp manah kawula/ ningali têtingalan/ punika elok kalangkung/ dede pandamêling tiyang//
Kados pitulunging widhi/ asih paring kanugrahan/ karya cawêngahing mungsoh/ kados sadèrènge prapta/ mêngsah sirnaning janma/ lurah kanthong manabda sru/ wuwuse iku wis ora//
Rak mung gonmu ngathik-athik/ wong tan ana mungsuh têka/ minggat saduwèke brèsèh/ ya ta Arya Bimasuta/ prapta sarwi karuna/ kang rayi anggung rinangkul/ pamuwuse kawlas arsa//
Dhuh ariku wong asigit/ iki ana dayaning tyas/ ayo lumèbu kadhaton/ yèn jêng uwa wus tan ana/ mêngko mrih budidaya/ aku nut ing sakarêpmu/ lara pati aja pisah//
Ya ta rahadyan kêkalih/ tumindak arsa mring pura/ sangsaya onêng driyane/ de samarga tan umiyat/ sipating kang sujanma/ ing srimanganti wus rawuh/ laju malbèng palataran//
Wuwusèn kang pindha rèksi/ Partadewa lan kang garwa/ Kandhilaras anulya ge/ mêthuk rawuhe kang putra/ Bimanyu Gathutkaca/ [67] akekehan sang rêtna yu/ kèndêl 40)têpining taratag//
Sang rêtna awanti-wanti/ pamêluke mring Rahadyan/ Bimanyu naratap tyase/ ya ta Bambang Partadewa/ nabda mring Badranaya/ lurah warahên anakmu/ bok ing tyas saya gupita//
Lurah Sêmar matur aris/ mring Radèn Jahnawisuta/ sampun kagèt gèr yêktose/ punika satriya ngarga/ mitrane rama dika/ Kilaprupa kang sêsunu/ nama Bambang Partadewa//
Nyudara sinarawèdi/ kang tapa Ki Lasawarna/ mirsa kang dèrèng kêlakon/ ya ta Bambang Partadewa/ numpangi ing panabda/ kulup tuture wakamu/ kabèh iku apa nyata//
Lurah mlêbua mring puri/ katemu lan sutanira/ sakarêpmu ana kabèh/dèn tutug ênggonmu nadhah/ Sêmar wus manjing pura/ myat boga nadhah sumrikut/ kunêng wuwusên mandhapa//
Wus samya atata linggih/ radyan ro lan Partadewa/ kapat wranggana rowange/ Partanggung anyidhikara/ mring putra mrih lêrêma/ kalihe pan wus linipur/ linut siliring maruta//
Ya ta rahadèn kêkalih/ lêsu lungkrahe wus ilang/ sumuking tyas sirna kabèh/ kadhaut pangaribawa-/ nira Sang Partadewa/ sêgêr sumrah angalumut/ ya ta Bambang Partadewa//
Ngandika mring radèn kalih/ kulup sun wêca mring sira/ wong tuwamu lêlakone/ pamadya Endraputra/ tan kêna ing sangsara/ ing mêngko apan mèh [68] timbul/ têka sêsêngkêraning hyang//
Besuk wong tuwanirèki/ mulih anggawa nugraha/ linuwih sajagad kabèh/ jêr dewanggung kapotangan/ mring ramanta Ki Parta/ unggahe sang yêksa prabu/ ngrabasa Endrabawana//
Jawata anggung kalindhih/ yèn aja tinulungana/ mring wong tuwamu yêktine/ sida rusak Suralaya/ dêripun ing yaksendra/ ramanira kang mitulung/ mati Newatakawaca//
Sabalane tumpès tapis/ dening hruning sarotama/ tinunu barêng kuthane/ marma gung sihe bathara/ kinudang linambana/ dene sirnane ibumu/ yèn mungguh palwèng samodra//
Layare ibunirèki/ supaya lakune kêbat/ glisa têka pamurihe/ lan ana manèh upama/ sorog kuncining lawang/ wênganing sihing dewa gung/ pambuka nugraha mulya//
Jêr ibunira linilir/ dening mustikaning dewa/ linuhur lan wranggana kèh/ besuk timbule barêngan/ miwah wakira nata/ Pandhawa tan kêna lêbur/ tur bisangsung mulyaning rat//
Dalaning guna myang dhêsthi/ mung kêrêp matèni badan/ cêgah suka sapadhane/ anyimpar boja lan nendra/ sukaning aji jaya/ marga kawiryan pan kudu/ andhap asor wani ngalah//
Ing pêpêsthèn dènkawruhi/ sumingkir barang jubriya/ gêdhe sabar panrimane/ marga gèr wong tuwanira/ durung pêdhot subrata/ anglêluri marang kang wus/ kang tèki ing Saptarêngga//
46. Awit lêluhurirèki/ Sang Rêksi Manumayasa/ trah jawata parandene/ de arsa baboni ing rat/ Jawa lulus mêngkua/ tan kagèt yèn sinrang ing dur/ têguh bakuh ora obah// [69]
Aja kaya sastra warih/ dhèk bayi ora digêbyag/ tan kêna kêmrêsêk kagèt/ sira kulup pêpacangan/ mijèni para raja/ dèn bisa mong sariramu/ têgêse mong ing sarira//
Kinuwayan marantèni/ êndi lire kinuwayan/ ngawruhi bakal pakewuh/ kang tan mrih arjaning driya/ pantês yèn sinimpangan/ mangka wruh marga pakewuh/ yèn tinrajang aran maha//
Têgêse wong mirantèni/ dumunung kang sihing badan/ mung rong prakara anggere/ yèn badan kataman panas/ lilingên witing ana/ ing panyirêp aja ngawur/ kalamun tan mêngkonoa//
Ya ta rahadyan kêkalih/ kathah pamyarsaning sabda/ dhahat ayêming galihe/ nêmbah matur angrêrêpa/ pukulun dunungêna/ supados padhang ing kalbu/ nauri Sang Partadewa//
Kulup gènira mêt krami/ yèn tan kêparênging driya/ ambapaa bae mring ngong/ mring soriku angibua/ mrih ilang tyas sandeya/ wit rêsêpe wong tuwamu/ kabèh lir nunggal sayayah//
Ingsun ya mêngkono maning/ tan rumangsa amêmitra/ pama kataman pakewoh/ sun labuh sabayantaka/ yèn iki tan dadya pa/ sun cipta dudu pakewuh/ dewa kang paring nugraha//
Dèn atampa sun jar-[70]wani/ goningsun micara panas/ dudu panasing srêngenge/ dudu panasing dahana/ kang sun pajar mring sira/ panasing panabda catur/ panyirêp kudu waspada//
Lamun panasing Hyang Rawi/ kinudhungan bae kêna/ yèn gêni agampang bae/ dinihan bae pan tawa/ ilang rasaning panas/ bantêring pamyarsa iku/ sirepe têka istipar//
Têgêse êninging ati/ dèncèngèng dimèn waspada/ saranta ing pamatrape/ wit gêni mijil ing karna/ êmbuh tikêling panas/ lir nalika sira krungu/ salin kinanthi kang têmbang//

~ PUPUH XI ~
K I N A N T H I

Lir nalika sira ngrungu/ parangmuka nêkani/ ngrabasa Cintakapura/ kongsi kèngsêr wakira aji/ sêpira sumuking driya/ sêsêg napas tumpang tindhih//
Sêpira kèhe kang mungsuh/ pama gunging jalanidhi/ ardhaning alun lumembak/ tan wêgah sira ngêbyuri/ layak sun tan maidoa/ trêsnane duwe sudarmi//
Bantêr kawanèning kalbu/ tan nawa panasing gêni/ ing kawanèn lir sadaya/ daya alirua kêris/ têkèng don tan tuk landhêsan/ sêpira cuwaning ati//
Bedaning warta lan wujud/ kanyataane bingungi/ prayoga winaspadakna/ kang kadya sira kawruhi/ yèn wis manjing ing panyipta/ ing dêduga wus kapusthi//
Pinandêng ingkang kapanduk/ lêlakon ingkang kadyèki/ anèng elok mokal-mokal/ dudu panggawè-[71]ning janmi/ tan kêna yèn ginuyua/ mung kari narimèng takdir//
Mangka kabèh wus kinawruh/ iku panyiraming gêni/ atising tyas kapindhonya/ tan angêt yèn dènkêmuli/ tuwin srana binadhiyang/ atis wong suwunging pikir//
Dudu atising kang banyu/ miwah bawaning bun angin/ ati sabarang gyuhing tyas/ sêdhih ngênês-nêsi ati/ kêkêmule ora liwat/ mung sukur narimèng widhi//
Lir sirnaning wong tuwamu/ karone mring badan atis/ anjaba sokur maring Hyang/ kudu pinurih patitis/ pinêsu pinuja-puja/ winawang dimèn kaèksi//
Dene kulup praptaningsun/ nèng pura Cintakapuri/ ngalingi praja Ngamarta/ nanggulang mungsuh kang prapti/ sihku mring wong tuwanira/ sun labuhi lara pati//
Marma nggèr karo wong bagus/ ing sungkêmira mring mami/ aja nganggo sêmang-sêmang/ dupèh lagi-lagi panggih/ dèntimbang lan trisnaningwang/ sun iki ora lêlamis//
Cinarita pitung dalu/ rahadèn dènnya sumiwi/ marang Bambang Partadewa/ winulang winêling-wêling/ winulang jaya kadibyan/ kasampunaning dumadi//
Saklangkung sihnya sang wiku/ mring radyan putra kêkalih/ tuwin rêtna waranggana/ tan mantra putra mêmanggih/ lan salamine ing pura/ busana mangka pisalin//
Tan kirang malah atumpuk/ boja-bojana mênuhi/ woh-wohan mawarnawarna/ kèh cè-[72]thi kang nglêladèni/ gandanya marbuk rum ngambar/ nom- anom angrêspatèni//
Lêlangên kêbon supênuh/ patirtan rinêksèng janmi/ pinilih kapara tuwa/ sipate abrêsih-brêsih/ panganggo pindha jêjanggan/ kêkêthu daluwang putih//
Nyangkêlit kudhi ing ngayun/ kêkalung têsbèh kêrandhing/ asalendhang wastra seta/ piranti yèn angrêsiki/ bokor talam numpang kênap/ loro wong kang anjagani//
Yèn sang rêtnarsa angundhuh/ woh-wohan kêmbang di-adi/ jêjanggan mènèk kang wrêksa/ anane mung sabên enjing/ yèn siyang wohe tan ana/ mulih maring suranadi//
Gêlak kêmbang pênthilipun/ yèn esuk barêng sumiwi/ pating garendhol anèng pang/ rêbut êndhèk kang dèngoni/ woh kang kari tan tuk papan/ uyêl nèng tambining kang wit//
Balumbang kasatan ranu/ kêkuwung kang angangsoni/ sabên sore ngangsu marang/ têlaganing suranadi/ mina manculat ing wiyat/ kataman ujwalèng rawi//
Gêbyar-gêbyar ting palancur/ kadya andaru sisiking/ mina kang bang buntut seta/ tuwin wungu buntut wilis/ sirah ijo amardapa/ warna-warna mina prapti//
Paksi raja wulu wungu/ gombak abang kuning wilis/ buntute sadhêpa ngayang/ ting parêlok lirik-lirik/ padha ngigêl ing plataran/ kadya tayaning sarimpi//
Paksi dewata ing pungkur/ lan paksi kitiran putih/ pamanggunge kawlas arsa/ rênyah arum ngraras ati/ kalamun suru-[73]ping arka/ mulih maring Suranadi//
Hyang Arka lalu sumurub/ ginantyan purnamasidhi/ pradangga munya ing tawang/ tan lyan gêndhing kaduk manis/ apês balêbês laela/ akarya ngrês tyas ngrêrujit//
Ya ta wuwusên Bimanyu/ wungu sungkawaning galih/ tan lyan ketang mung ibunya/ tan rêna myat kang wêrna di/ anggung dènnya rawat waspa/ nanging nglêlimpe sang dewi//
Angandika Sang Bimanyu/ marang Lurah Saronsari/ kaya kapriye Wa Sêmar/ rasaning atiku iki/ uyang kutu ambêlayang/ ing satêmah poyangpaying//
Saya katon rama ibu/ ora kêna sun sabili/ umatur Ki Badranaya/ mring radèn putra Jahnawi/ kadi pundi karsa dika/ kawula dika jatèni//
Angandika sang abagus/ sun iki arsa ngulati/ ing sirnane ibu rama/ tyas ingsun saya ngranuhi/ umatur Ki Lurah Sêmar/ dhuh babo momongan mami//
Bok inggih andika anut/ rama dika muruk bêcik/ tan mèmpêr kapanggih rina/ rêsêpe angambil siwi/ wêwulange têng sampeyan/ lan wêcane amranani//
Bimanyu adrêng ing kayun/ tan ngandika gya lumaris/ arsa nilapkên kang raka/ wong agung ing Pringgadani/ kang lagya tumamèng pura/ sumiwa mring sang awasi//
Lan nalikanira wau/ nêlas wulange sang rêksi/ mring rahadèn kalih pisan/ Partadewa manjing puri/ sêmune kadi wus mawang/ mring tyasing sang Partasiwi//
Sadangunira winuruk/ tinuduh purwa mungkasi/ Partadewa anggrahita/ mring batinira Sang Partasiwi/ jinarag datan ingajak/ kondure mring dalêm puri//
Mung Bimasuta tut pungkur/ ciptanira sang a-[74]wasi/ supadi away cawêngah/ ing karsa bok mêmalangi/ ya ta Sang Partatênaya/ sigra dènira lumaris//
Gancangan dènnya lumaku/ sumêlang bok dèntututi/ marma nyimpang tan nut marga/ glising carita wus ngancik/ jajahan karang padesan/ lumur jurang sungil-sungil//
Kunêng Rahadèn Bimanyu/ kang anggung amurang margi/ kawuwusa Partadewa/ lan garwa twin Bimasiwi/ nèng pura anggung mêmulang/ mring satriya Pringgadani//
Gathutkaca lon umatur/ mring sang rama sang pindha rêksi/ wuwuse kadya ngrêrêpa/ dhuh jêng rama sang maharsi/ kawula anyuwun lilah/ têtinjo mring Pringgodani//
Kawula tan kongsi pangguh/ sowan kawula mariki/ jêng ibu kang kantun praja/ angiras atur udani/ rawuh paduka nèng praja/ mitulungi ing kaswasih//
Awit sirnaning jêng ibu/ kawula gung anjagèni/ mringsun adhi Plangkarêtna/ kang anggung anganyut pati/ Partadewa lon sabdanya/ kulup sira sun lilani//
Ananging ta wêkasingsun/ mung sira gêlisa bali/ wruha ênggonku rumêksa/ karatone yayi aji/ taha yèn sun sumêlanga/ mungsuha wong sèwu nagari//
Tuwin kulup wruhanamu/ ana pêpeka gung prapti/ dutane Si Duryudana/ wakira Ngawangga puri/ tuwin Dhahyang Kumbayana/ karêpe ngayon-ayoni//
Karêpe berat maringsun/ jêlirkên kadibyan sêkti/ iku kulup kawruhana/ sira ngiras sun bakali/ lan maninge ulihira/ mawanga arinirèki//
Wruhanira Si Bimanyu/ wulangune angranuhi/ tan marêm pitutur ingwang/ malah saya angatoni/ kangêne mring bapa biyung/ nanging têmbe mêrangguli//
Katêmpuhing bêbaya gung/ si-[75]ra wajib mitulungi/ girang ing tyas Bimaputra/ lumèngsèr sagêd ngabêkti/ mring uwa Sang Partadewa/ sapraptanira ing jawi//
Mêsat jumantara mamprung/ lir paksi kardèng wiyati/ kang antara wus amawang/ kutha gung ing Pringgadani/ gantya kinanthining têmbang/ sêkar pucung angênggoni//

~ PUPUH XII ~
P U C U N G

Kawuwusa sêkar pucung kang sinawung/ prajaning yaksendra/ kutharga ing Pringgadani/ kang ngratoni ing ngarsa Prabu Arimba//
Sang aprabu ayoga kang priya catur/ wanodya sajuga/ wasta kusuma Arimbi/ kang panênggak wasta Arya Prabakesa//
Pamadyane Arya Brajadhênta diyu/ kyat ing rat Sang Arya/ Braja Mikalpa sumendhi/ warujune Brajamusthi prawirèng prang//
Ing patine yaksendra Arimba ngênu/ ngalabuhi wirang/ putrèstri ingkang nyalingkrik/ myang panênggak Pandhawa Dyan Bayusuta//
Pinarjayèng pancanaka witing lampus/ yaksendra Tênaya/ nungkul samya angabêkti7)/ asrah praja saisining Argapura//
Ing antara sang rêtna ayoga jalu/ warnanya tan siwah/ lan wong agung Jodhipati/ mung kaote sêsiyung pindha rasêksa//
Ajêjuluk Arya Têtuka sang sunu/ iya Gathotkaca/ ya Sang AryaBimasiwi/ ya Kusuma Kapita Lumajang Têngah//
Sawusira diwasa Sang Bimasunu/ jumênêng narendra/ ing Nagara Pringgadani/ nanging lulut mring kang paman Madukara//
Jêr satriya Madukara krêp manêkung/ Radèn Gathutkaca/ arêmên marang sêmadi/ lan tinaman ing [76] wijaya kawidagdan//
Cinêkak kang caritane Bimasunu/ wus niyup manglayang/ anjog lunggyèng pancaniti/ sigra laju sang prabu umanjing pura//
Bab jumênêng Arimbi mêthuk mring sunu/ rinangkul kang putra/ mèsêm-mèsêm dènira ngling/ ayo kulup kene gèr padha linggihan//
Gupuh-gupuh praptaning satriya catur/ wil narendra putra/ kangên mring Sang Bimasiwi/ nora mantra kalamun putra pulunan//
Ya ta wau sang rêtna ngandikan sunu/ dhuh gèr kaya paran/ têka lalu gonsun nganti/ kaya paran ing murcane ibunira//
Prabu Anom umatur sarwi rawat luh/ duk marang Ngamarta/ arsa labuhing ajurit/ amiwiti kongsi prapta ing wêkasan//
Duk angrungu Arimbi panon sumaput/ aniba kantaka/ pawongan gumuruh anjrit/Gathutkaca gupuh nungkêmi sang sêtna//
Ari catur gêro-gêro dènnya muwun/ ya ta sanglir rêtna/ wus èngêt napase aring/ lênggah rangkul mring putra asru karuna//
Dhuh bêndara sira nggèr woding tyas ingsun/ katuwone sira/ tan sinayan ing sudarmi/ têka dhahat tan dêrman tinunggu bapa//
Laha dene têmên bapakne si kulup/ paran dosaningwang/ têka muwara ngêmasi/ ora rêna dewa kari raganingwang//
Dhuh Sang Pandhuputra paran dosaningsun/ aninggal pralina/ têka nora amêmêling/ ngenak-enak mukti nèng Ngendrabawana//
Ya ta wau Prabu Anom Bimasunu/ ing tyas dènirarsa/ nglêlipur marang sang dèwi/ da-[77]dya alon umatur sarwi ngrêrêpa//
Dhuh jêng sakecaning manah ulun/ sirnane jêng uwa/ botên sarana ing jurit/ isèn-isèn sirna naming kantun wadhah//
Kawula lan pun adhi malbèng kadhatun/ myat Sang Partadewa/ ibu mungkirang sakêdhik/ kula rangkul dènwarni jiblês jêng paman//
Solah bawa lêlewa pasêmon ngumpul/ panabda tan siwah/ lan pamaningkang lagya nis/ wêwulange kathah kaworan pamêca//
Twin rêsêbe tan mantra dawêg kapangguh/ miwah ingkang garwa/ tumarêcêp datan kalih/ tênagane lir bibi Cêmpalarêja//
Pamêcane raka paduka wa prabu/ timbul sêsarêngan/ lan jêng rama twin pra ari/ miwah ari paduka ing Madukara//
Dene raka paduka jêng uwa prabu/ Sri Bathara Krêsna/ ibu Sumbadraupami/ panyoroging kunci nugrahaning dewa//
Benjing timbul Pandhawantuk nugraha gung/ ibu mung punika/ sabdaangasrêp-asrêpi/ duk samana Kusuma Arimbatmaja//
Berating tyas sungkawa marêm maruntul/ alon pangandika/ mring putra sang ayu siwi/ kaya piye mêngko kulup karêpira//
Lon umatur Gathutkaca mring kang ibu/ Rêsi Partadewa/ wanti-wanti amêmêling/ kula kinèn jampangi putra paduka//
Pun Bimanyu tanpa pamit kesahipun/ nanging uwa Parta/ dewanggung ngayêm-ayêmi/ pan makatên timbalane mring kawula//
Sira aja dadi ing tyasi-[78]ra kulup/ lungane rinira/ Bimanyu tan bêbayani/ malah têmbe mulih gawa prawan sabrang//
Para paman miyarsa pra samya jêtung/ Arya Prabakesa/ miwah ingkang para ari/ pamêcane Sang Maharêsi Partadewa//
Dadya matur mring putra Sang Bimasunu/ anggèr ingkang nama/ Partadewa nyumêlangi/ ing wicara lêrês dora akaryeram//
Bimasunu anauri wacana rum/ eloking paningal/ sakalangkung angebati/ mangka Praja Ngamarta isining gêmpang//
Tan ngemungkên janma isèn wisma suwung/ tanpa woh kang wrêksa/ sinabda wohe ngêmohi/ ting tarèmplèk matêng-matêng dhêdhongkolan//
Rintên dalu pawongan atab warna yu/ busana sarwendah/ tur dede pawongan lami/ punika kang ngladosi lamun adhahar//
Pangratênging bojana rasa rum-arum/ ing pundi gyan molah/ kula paman tan mrangguli/ Prabakesa sumaur lo gih punika//
Rak sangsaya mêdal tan kenging winuwus/ mung kandêling manah/kadosa jêng sribupati/ sinaryan mring jawata linuhuring lyan//
Kasangsaya adamêl kandêling kalbu/ Bambang Partadewa/ tan umuk ngungalkên dhiri/ ujêr sampun wontên pratandhaning nyata//
Ya ta wau tyasira sang kusumayu/ mèh tan kalêbêtan/ myarsa turing Bimasiwi/ alon nabda mring putra prabu taruna//
Hèh ki prabu mêngko wis padhang [79] tyasingsun/ dènage nusula/ lungane Si Partasiwi/ ngêlakoni tuduhe Sang Partadewa//
Pira-pira wong tuwanira padhantuk/ sihing kang jawata/ pratandhane apêparing/ pangrêksaning praja ing Cintakapura//
Wusnya muwus sang rêtna dyan narpa matur/ mring ibu sang rêtna/kawula anuwun pamit/ anglampahi pitêdahing Partadewa//
Wus matur Gathutkaca mijil sampun/ praptèng palataran/ sigra dêdêl ing wiyati/ tanpa kanthi lir grudha ing ngantariksa//
Kêtap-kêtap ing gêgana nyamut-nyamut/ tutuking garudha/ kataman lakune angin/ sru mangangkang lir sêndhari kapawanan//
Rêtnaning kang munggèng jêjamang pinagut/ ujwalaning surya/ murubmuncar anêlahi/ kadya lintang lingga sèwu bêbarêngan//
Enêngêna Prabu Anom Bimasunu/ wuwusên sang rêtna/ sapungkure Bimasiwi/ ginagagas lêlakoning Partadewa//
Lawan ari catur malah praptèng dalu/ duk gagat rahina/ para ari samya mulih/ agumanti têmbange sinom logandhang//

Wonten Candhakipun Pupuh XIII – XXVI

	majacode on SEJARAH KAWITANE WONG JAWA LAN…
	Bandi Sarjana Semi M… on KITAB PRIMBON SUNAN BONAN…
	Susilo bagus on PUJINE DINA, BADAN, NAPAS, NAP…
	sedulur ngaji on PUJINE DINA, BADAN, NAPAS, NAP…
	Kantong on TAPAKE KUNTUL MABUR
	Prio on mBOYONG DEWI SRI
	FX Eko Wahyu Subekti on SERAT PUJIAN HONG ILAHENG

alangalangkumitir

Javanese Manuscripts

SERAT PARTADWA Pupuh I – XII

~ PUPUH I ~
A S M A R A D A N A

~ PUPUH II ~
S I N O M

~ PUPUH III ~
K I N A N T H I

~ PUPUH IV ~
DHANDHANGGULA

~ PUPUH V ~
P A N G K U R

~ PUPUH VI ~
M I J I L

~ PUPUH VII ~
S I N O M

~ PUPUH VIII ~
D U R M A

~ PUPUH IX ~
DHANDHANGGULA

~ PUPUH X ~
ASMARADANA

~ PUPUH XI ~
K I N A N T H I

~ PUPUH XII ~
P U C U N G

Wonten Candhakipun Pupuh XIII – XXVI

Leave a comment

~ PUPUH I ~ A S M A R A D A N A

~ PUPUH II ~ S I N O M

~ PUPUH III ~ K I N A N T H I

~ PUPUH IV ~ DHANDHANGGULA

~ PUPUH V ~ P A N G K U R

~ PUPUH VI ~ M I J I L

~ PUPUH VII ~ S I N O M

~ PUPUH VIII ~ D U R M A

~ PUPUH IX ~ DHANDHANGGULA

~ PUPUH X ~ ASMARADANA

~ PUPUH XI ~ K I N A N T H I

~ PUPUH XII ~ P U C U N G

Wonten Candhakipun Pupuh XIII – XXVI

Share this: alanglangkumitir

Related

Leave a comment

~ PUPUH I ~
A S M A R A D A N A

~ PUPUH II ~
S I N O M

~ PUPUH III ~
K I N A N T H I

~ PUPUH IV ~
DHANDHANGGULA

~ PUPUH V ~
P A N G K U R

~ PUPUH VI ~
M I J I L

~ PUPUH VII ~
S I N O M

~ PUPUH VIII ~
D U R M A

~ PUPUH IX ~
DHANDHANGGULA

~ PUPUH X ~
ASMARADANA

~ PUPUH XI ~
K I N A N T H I

~ PUPUH XII ~
P U C U N G