Sedikit cuplikan tentang cerita Sarip Mail dari kerajaan Balsorah di Tanah Arab, dalam mencari jati diri sebelum dinobatkan menjadi raja, yang terangkum dalam Serat Ismail.
PUPUH I
S i n o m
-
Raras sing sesinomira / anenggih purwaning wiwit / denirarsa ngrakit basa / mas kawining wulang ngelmi / aksara pinrih dadi / mamanising wulang luhur / supadya reh tumular / tingrua mring sarjanadi / tata titi wuryaning carita mulya.
-
Mangkana purwaning gita ya / crita arap tembang jawi / winangun rarengganira / mrih karya renaning galih / ingkang samya umegsa / rosing rasa linuhung / ingkang mangka bebuka / Balsorah praja linuwih / abebisik maha Prabu Abdul Jalal.
-
Nata ambeg pinandhita / kuncara kasubing bumi / kinarilan ing Hyang Suksma / wiwit karatonireki / tentrem para wadyalit / tata raharja dhi luhung / keringana parang muka / kinedhepana pra nrepati / ambeg mulya sudibya nata agama.
-
Suci tumungkula pra wadya / mring narendra ajrih asih / wit nata ambeg samodra / angapura mring dasih / marma gemah nglangkungi / tulus kang samya tinandur / mirah sandhang lan pangan / tanana cewil cinewil / wit ratunya ambeg luhur para marta.
-
Asih maring para wadya / miwah asih pekir miskin / wadya sih lulut sutrisna / sumungkeming lahir batin / saking karobaningsih / nadya sagung para nata / kanan kering lulut asih / lan nunggil yayah wibi / suwita anggeguru / sumungkem tan riringa / samya nganggep guru nadi / keh sumewa nuhun barkah piwulangan.
-
Mangkana wau kocapa / Sri Dul Jalal narapati / kang wonten sajroning pura / ing wau nuju marwngi / bakda salat ngaseri / lenggah lan garwa myang sunu / mungging emper paningrat / putra nata mung sawiji / priya bagus pidegsaa mawa cahya.
-
Ywanjana murti namanya / peparab sisarip Mail / sudibya prawireng yuda / mandraguna sura sekti / putusing elmu ais / sabarang reh agalembut / putus sangajinira / agamanira netepi / rama ibu saklangkung ing putra.
-
Dhasar mung putra sajuga / dinama dama nglangkungi / tumplek elmune kang rama / sadaya sampun katampi / widagdeng rehing elmi / Mail kakasih Hyang Agung / winong mring malaekat / rinegseng dera Hyang Widi / tuhu lamun ywanjana murti minulya.
-
Wicagsana wiratama / putus gunawan undhagi / karyarah ayuning puja / mamayu hayuning bumi / ambeg suci martasih / wewaka waskitheng semu / mumpuni saniskara / ramebu tan kena tebih / siyang ratri gung winulang reh karajan.
-
Kang supadya raja putra / jenjem mring trap kukum / ngadil / nadyan tumrap putra / ywa kongsi bauka pini / utamaning narpati / tan kena cabaring kukum / nadyan badan priyangga / kapegsa miturut raditya / ngadat waton apa pranataning praja.
-
Mrih ngasta ri donya kerat / rahayuning reh sabumi / nata kuncar ambeg darma / delahan cinadhang swargi / duk neng donya ambeg sih / paramarta ambeg sandu / tuhu musthikaning rat / jumeneng bagenda aji / sabar enget tur tebih ing pancabaya.
-
Mangkana andikanira / sang prabu marang ing siwi / sarip Mail rehning sira / mengko wus diwasa kaki / sedheng reh wadya sami / yogya ngupaya kulup / wahteng kaprabon tama / lyan praja suyuta asih / marmanira ngupayaa pra pandita.
-
Mring lyan praja kang wus wikan / ing reh utamaning elmi / yaiku samintaning wang / poma den kongsi pinanggih / rowangan prihatin / nasuhun maring Hyang Agung / bisane kajurugan / kaluhuraning narpati / de pun bapa ya amung menjurung puja.
-
Arahenya kongsi nyimpang / saking parentah ing widi / kanthi rasakna kang nyata / kanggo sehing donya akir / iku guyuben yekti / kulup bisane kacakup / kandele tan melikan / awing ayya kongsi tampik / sambikala dedalan aja tumeka.
-
Tinemu sasedyanira / yen wus lebda nuli kaki / dadekna padha sakala / haywa sandeya ing galih / yaiku kang sayekti / pusakaning ngelmu luhur / kang langgeng datan rusak / donya akire ya urip / iya iku urip ing sanyatanira.
-
Awit kita iki nyawa / ing guna singgih / kabarayan panjang yuswa / nanging tan wun tekeng pati / kabeh iku mung nyilih / kewala dadi puniku / marma ing uripira / parlu ngupaya angelmi / ingkang muksin kamulyaning sangkan paran.
-
Yen wus antuk kawruh nyata / nuli ngupayaa kaki / marma kang ayu utama / tan sedheng tindak ing krami / suci setya inglaki / kang tetep agamanipun / kang magsih rara kenya / lir reh ingkang wutuh magsih / sokur-sokur antuk jodho nunggal bangsa.
-
Trahing ingkang asalam / putus tur sugih pangerti / sanadyan neng asli dosa / eger setya warna peni / kang baku islam yekti / datan sulaya ing kalbu / iku jatukramanta / tetep madhep mring Hyang Widi / iku kaya adoh ingkang sambikala.
-
Kulup iku kalakona / ing endi enggone keni / yen wus apsah ing samangsa / tan susah rinengga dadi / sarip Mail turnya ris / dhuh rama miwah jeng ibu / kawula karilana / nglampahi tuduhira ji / nata nabda ya kulup alkamdulillah.
-
Muga Hyang Kang Maha Mulya / jurungna setyanta kaki / amung yen wus antuk papan / kang prayoga iku kaki / praja miwah ing ardi / anulisa atur / slamete tekeng paran / lakunira saking nagri / Yaman nawa ana parlumu neng paran.
-
Apa kabutuhanira / nyuwuna ibunireki / desa mengko jenengingwang / mung paring isarat kaki / busana miwah picis / kanggo sarana lumaku / iki rong kethi dinar / kamot pethen kancana di / ngono kae gek suniki / kang mangkana tokitna sajroning driya.
-
Kuda sarakit sarenya / mara wus mangkata gagi / iku ki wanci mumpung enjang / maringi kerdyatireki / ywa nganggo walangati / mengko gek kepriye mungguh / ngono kae suniki / kang mangkana tokitna sajroning driya.
-
Yya mandeg tumoleh sira / dipunpasrah ing Hyang Widi / dene tetep santhosa eklas / muhung pintanen ta kaki / sira lawan kang kari / hayuning wekasanipun / wit lakon kapurbeng ya / sandika dyan putra amit / sarwi ngujung padaning ibu rama.
-
Wus panembah sigra bidhal / numpak kreta mung pribadi / Sri Narendra duk tumingal / tanapi Sri Prameswari / dangu angresing galih / mangun-mangung akrami sunu / timtis anglesing cipta / ketang mung putra sawiji / Sri Bupati lan garwa anenggak waspa.
-
Kararantan gung tumingal / lampahe putraneki / ngentosi kretahe goknya / dupi wus datan kaeksi / lepas lampahireki / nata lan garwa saklangkung / nangnang marang ing putra / dadya sumungkem sang kalih / dyan munajad mrring Allah huwatangala.
-
Rahayu lampah ing putra / sigra jengkar Sri Bupati / kondur maring patulaya / tan wusen wau sang aji / mangkana kang winarni / lyanjana murti sang bagus / curup prapteng dhawapan / ngandika sang sari Mail / heh ta kusir ngupaya apitakonan.
-
Dhukuh ngendi iki baya / sun dulu katingal asri / miwah katon iku ana / walangar munggul pas pati / pantese iku kusir / kang darbe langgar jalma nung / mara sira takonna / sarta minta rerem dhain / tur sandika kusir angandhegken rata.
-
Kenek lumampah dinuta / kapanggih kang jagi kori / kenek aris atetanya / Ki Sanak tanya sun iki / ngriki dhukuh ing pundi / lan sinten ingkang dhedhukuh / santri jaga wuwusnya / Ki Sanak andangu ngriki / winastanan ing ngriki dhukuh Dhadhapan.
-
Dene kang darbe wisma / umbala pangulu anami / Danajati naip desa / ngiras ngrangkep dadya kyai / paguron santri desi / wangsul sinten dika bagus / utusan pundi dika / dene prapta wanci mahgrib / dhuh Ki Sanak paran kang sinedyeng karsa.
-
Kenek ari aturira / kula amung rencang santri / lelana tana sinedya / kadalon pados pangungsin / lurah kula Samail / Balsorah pinangkanipun / yen pareng lurah dika / nyuwun tulung rerep ngriki / reh punika wonten masjid katingalan.
-
Mung sadalu datan lama / parlu angrerepken dhiri / rata lan sakudanira / santri jaga mring pandhapi / Ki Panghulu marengi / arsa siram kagyat dulu / rencang santri praptanya / ngandika kiyai santri / heh ta kacung baya ana parlu sira.
-
Kang sinung sabda turira / kyai kula atur uning / jawi wonten tamu prapta / sajuga dasihira dwi / kareta kenek kusir / pasemon kadi priyantun / pangulu duk myarsa / suka andikanira ris / aturana mring sarkara tinja maya.
PUPUH II
M a n i s
-
Ki Pangulu gupuh angurmati / tamunira [inethun ing latar / ajawap asta kalihe / sumangka anank bagus / laju panjing empering masjid / dungkap maghrib sembahyang / dyan Mail lon matur / rehning wanci wus meh telat / sae sami lajeng ambil toyastuti / pangulu nayubagya.
-
Kacung tanggap adan khalik-khalik / sawusira salat gangsal iman / bakda salat lenggah ngemper / Pangulu nabda arum / mara kacung wedangmu nuli / ladekna lan nyamikan / yasa ananipun / ing desa adoh nagara / krana Allah sumanggang gerha ngrahabi / tan susah abageyan.
-
Uger sampun kasanggih basuki / gih punika nyataning rajarja / yen rembagan sae mangke / suwawi wedangipun / dipununjuk lan dhahar nyamik / kacung padha mangana / lan dhayohmu iku / santri kusir kenek tanggap / wusnya tuwuk Ki Pangulu ngandika ris / dhuh angger kula tanya.
-
Nama sinten pinangkanta pundi / turut wana ngupados punapa / wus angsal punapa dereng / sang ywanjana umatur / kula santri nama pun Mail / saking nagri Balsorah / nedya pados guru / kang sekti lan mandraguna / nawung krida sambegana prameng kawi / prawira sastra.
-
Ki Pangulu angandika ris / dhuh anak masrah mangsa wonten / guru kang genep kawruhe / wolung bab kang kadyeku / dhusun malih sageta olih / nadyan jroning praja / kados tan pikantuk / awit jaman sapunika / guru dhukun pujangga ingkang netepi / wajibe wus tana.
-
ugi wonten yen dipun petani / agumpulken sujana sarjana / karigen praja desane / yen sampun saged guyup / dipundangu ngriku manawi / saget angsal katrangan / kang mirit lir wau / yen tan makaten tan angsal / kula tanggel bilih boten trimah kedhik / pasthi tan pantukan.
-
Mail legeg duk mireng denya ngling / ngunandika sajroning wardaya / baya bener tutur kiye / layak jeng rama prabu / gone dhawuh jajah prajardi / ngupaya pra pandhita / tekan guru dhukun / iku karsane supaya / angimpuni pangawruh saking sathithik / yen wus lawas sampun.
-
Ki Pangulu waskitha pasmoning / adhuh angger sampun wancak driya / yen temen-temen karsane / tamtu saget kacakup / ing nrimaa saking sakedhik / benjang bilih wus ramatula / panggih kang kinayun / kula tan susah tur lapal / putra kula tan lingwa ing dalil kadis / ijemak miwah kiyas.
-
Mail matur mring pangulu aris / kyai ulun asrah jiwa raga / sumangga anut sapangreh / kula tan niyat mantuk / yen tan antuk warita jati / patraping niti praja jawi lebetipun / pun patik tan saget kesah / meneng mosik mung sang yogi kang mrentahi / donya prapteng delahan.
-
Ki Pangulu angres welas asih / mring sang Mail dene bisa ngrasa / bener lupute karepe / tan pisan ambeg digung / sugih pinter tur banda wani / lan darah ing narendra / ibu saking ratu / rumangsa padha kawula / mung srengate ginawe beda geng alit / yeku ngalamat wirya.
-
Danajati angandika aris / dhuh anak mas punapa wus karsa / trima kula wulang dhewe / saduweke wong busuk / dhasar desa adoh berbudi / yen angger wus pracaya / mangke lingsir dalu / kula wejang kawruh nyata / ingkang saget sura legawa ing pati / teteg tentremtu nyata.
-
Tan cinatur pranataning panti / dupi wanci lingsir dalu radyan / den ajak manjing pasepen / winisik mring pangulu / talingan pakiwa wus tampi / niti tana kumendhang / tumpleg kawruhipun / sasat tunggal jiwa raga / Ki Pangulu kelawan dyan sarip Mail / wus sampat paripurna.
-
Mail matur dhuh rama kiyai / rehning sampun rampung wulang tuwan / kang mring praja lan kerate / mangkya mba nyuwun tuduh / anggen kula yun palakrami / dhateng pundi purun / praja napi dhusun / sampun kantos katanggelan / Ki Pangulu mangsuli bilih marengi / kula darbe sumitra.
-
Pangkatipun ngandhap ing Bupati / nanging mlarat sabab sarwa dremba / bagus Ripangi wastane / punika darbe sunu / estri juga ayu respati / tur magsih sunthi kenya / mring agama mungkul / kula jawabe manawa / dados jodho yen tan pareng sampun serik / yen pareng sampun suka.
-
Awit kula mung dremi ngrembagi / dados boten wonten kang kawasa / kita wayang upamane / tan wenang milih andum / Mail matur leres sang yogi / bilih sampun prayoga / kula nyuwun dhawuh / Ki Danajati lon nabda / kula damel serat sorongan rumiyin / punika kados warna.
-
Punika ger serat sampun dadi / kabekta pun kacung kewala / sarenga raden lampahe / ananging dhatengipun / wonten ngriku kacung rumiyin / anak mas ngantosan / wonten masjid kidul / lamun den undang lajenga / ywa sandeya punika tandha wus dadi / rembag kula prayoga.
-
Mail sanggem angestoken weling / sigra pamit mring Ki Jatidana / wus kari lan mangkat age / serat binagta sampun / numpak kreta nunggil lan kusir / Mail ijen angganya / takocap ing wenu / gancanging carita prapta / kreta kendel wonten sakidul ing masjid / kacung mandhap priyangga.
-
Nulya sowan mring raden Ripangi / matur kula nuwun sowan kula / kautus rakanta raden / Kyai Ageng Pangulu / kang rumiyin ngaturaken taklim / kanthi ngaturaken serat / dyan Ripangi nuhun / sarat sigra tinampenan / atur priksa ngalamat serat kang mugi / kaatura adhimas.
-
Dyan Ripangi ingkang ampil adil / angrampungi prakara rukunan / wiyosipun kula raden / mila mba kusung-kusung / atur serat bilih marengi / yayi mas sakaliyan / putranta sang ayu / dereng darbe calon garwa / kula suwun dhaup lan pulunan mami / dyan Mail namanira.
-
Kula tanggel saenipun pasthi / gambaripun sare lawan serat / manawi wus mami ceceg / kula atur panjurung / satus ringgit minangka tali / tulus sadaya garwa / titi pun pangulu / Danajati ing Dhadhapan / dyan Ripangi rampungnya amaos tulis / serat sagambarira.
-
Pinaringan mring garwa lan siwi / wusnya rampung panupigsanira / dyan Ripangi andikane / kapriye pamikirmu / dhuh ibune lan putra mami / kang garwa tur sumangga / kula suka sampun rujuk nini priye karepira / salugune kang eklas terusing ati / sang dyah gambuh ing driya.
PUPUH III
G a m b u h
-
Dhuh inggih rama ibu / ing sakarsa gih sandika ulun / reh wanadya sayekti kedah nglampahi / sadhawuh ing rama ibu / punika sasat Hyang Manon.
-
Paran gen amba mingkuh / mila inggih sandika sadhawuh / inggih sakit sandyan praptaning lir pis / tan pisan mingkareng dhawuh / sumangga sakarsa dados.
-
Wau sang jagsa sampun / anampeni turing putra wau / raden jagsa dhawuh kinen angaturi / mring wau sang raja tamu / kacung sandika dyan miyos.
-
Kapanggih raja sunu / kacung pasrangkara aturipun / adhuh raden wanjana sang sarip Mail / raden ing andikan laju / mring ramanta jagsa kaot.
-
Dyan Mail sukeng kalbu / sigra dasih dwi tantun / tumut sowan dyang Ripangi ngancarani / anak mas banjur agupuh / ing kene lenggah laningngong.
-
Angger padha rahayu / praptanira ana ing warsengsun / neng dhawapan apa ta sira wus lami / sang Mail ing ngaturipun ing pangestu sang kinaot.
-
Lamun andika dangu / neng Dhadhapan saestu wus dangu / prapta kala mariki inggih antawis / kyai inggih kawan tengsu / sang Ripangi ngandika lon.
-
Dhuh babo wong abagus / apa sira wus wikan rayimu / lah ta iki sutaningsun niken tumi / nah ing warna kurang patut / ugungan tan wikarathon.
-
Manawa siraju / lan tanpana dhuh aja pakewuh / ya prasajan krana Allah cara santri / dene yen saharju ulun / arih ta dherek sapakon.
-
Sang Mail aturipun / kula inggih prasaja / inggih seneng maring putranira ki / dyan Ripangi sukeng kalbu / myarsa ature sang anom.
-
Wau andikanipun / yen mangkana yogyanipun kulup / dhuh ngasokna neng jro panti / lan dasih ta kalihipun / kenek kusir dimen ngaso.
-
Pondhok Angepong kidul / sang ywanjana sandika wus mundur / mring pondhokan ing sarowangira kalih / duk wus prapta wancinipun / pasuggatan palumadon.
-
Datan winarneng ngenu / ing antara wus samadyeng tengsu / sang ywanjana nenggih denira anyantri / neng daleming jagsa wau / rembagira sampun dados.
-
Mung nganti mulan ngayun / dyan Ripangi apan sampun dhawuh / maring para abdi miwah warga sami / busekan angrakit tarup / sinipem tana weroh.
-
Tan kawistareng semu / raden jagsa lamun karsa mantu / anjawi mung warganira ingkang nunggil / karsanya sang jagsa wau / magsih kinaryan wawadon.
-
Ywa nglingsemi yen wurung / wus karaos tan eca tyasipun / ananging ta darunannira tan dugi / mung karaos gung kumepyur / myating putra sang lir si kodya.
-
Lungse wancining undhur / sirik lawun kawedharing kalbu / sanadyan ta mring garwa datan kawijil / wit mung myarsa warta wau / ing pribadi dereng anon.
-
Mung kedhap kilatipun / krenteg mosik kang kamangsen kalbu / pasemoning putra tansah den yitnani / sang Jagsa ribeng kalangkung / siyang ratri ngudi batos.
-
Menggah kayektenipun / raden Mail ugi myarseng wadul / datan pae lan rama raden Ripangi / tan wrin pribadi mung catur / jroning tyas dahat karaos.
-
Tinitik solahipun / putreng Jagsa badhe garwanipun / pandus katon sirna sarining kenya di / tansah mangudi sang bagus / kanyatahaning lalakon.
-
Mangkana sang binagus / wanci dalu munajat salatu / putranira Ripangi amung sawiji / pawestri yeku sang ayu / pacanganira sang anom.
-
Sajatinira sampun / anglampahi sedheng saba dalu / karembang sari lan dasih pribadi / saben temon tana wruh / sawiji dina sang ginom.
-
Manggihi bedhangipun / neng jron kareta pulang hyun / kacarita sang Mail awas ningali / solah tingkahnya sang ayu / dahat merang sang wiranom.
-
Datan cipta setuhu / ing lakon kang kadya punika / osiking tyas dene teka nora ngipi / yen sang dyah sedheng trapipun / kodhengi tyas sang wiranom.
-
Osiking tyas sang agung / lalu tilar kesah angelangut / pedah apa wadon kang wus tindak musrik / mungkir sing panggawe ayu / laku jina sakgonenggon.
-
Nanging sang dyah tan weruh / kawenangan lalampahanipun / sarip Mail gupuh denira manggihi / kenek kusir dasihipun / winangsit saliring wadon.
-
Ki Kusir gupuh-gupuh / ngrakit rata reh dalu tana udani / mung nilar wurat sang bagus / dinugung mungging paturon.
-
Tan wusen wusing rampung / gupuh-gupuh nitih ratanipun / enggar-inggar sinambi aplesir-plesir / Mail lawan kusiripun / mung pethi tansah ginen wong.
-
Mangkana enjingipun / dyan Ripangi tindak pondhokipun / wit wus nampi saking turing dasih jagi / bagus Mail ning sing dalu / Ripangi langku sumedhot.
-
Dyan Jagsa dahat tungun / yen estu wahanis duk ing dalu / gya jumeneng tindak pamondhokan nuli / ywanjana ing dunungipun / wus satuhu datan katon.
-
Den gledah tuhu suwung / bagus Mail lan sarowangipun / dyan Ripangi sungkawa nyipta tan dadi / apa baya sababipun / dene lunga datan padon.
-
Dhawuh mring abdinipun / kinen ngersiki pagulinganipun / kang liningan tur sandika angersiki / duk manggih serat neng kasur / ingaturaken gupoh-gipoh.
-
Serat sinugmeng kalbu / wus kadhadha surasaning tembung / sarip Mail saklangkung anuhun aglis / mila nis ing dalu-dalu / tan pamit saking tyas kobong.
-
Ing ngandharken sadarum purwa madya / ing wasananipun / milamba anis lunga don ping wengi / saking tan sabiling kalbu / awekasan trimah lolos.
-
Dene arta tur atur / saking kula ujut dinar satus / ringgit kuning sumngga wus rila mami / mugi kaagema buwuh / puwranta ingkang jejodhon.
-
Tamat wilapa ulun / ingkang putra pun Mail kaswayun / mangkana ta wau rahaden Ripangi / dupi trang suraosipun / brahma tuni ratan padon.
-
Jajabang sumung-sumung / winga wengis nabda gedrug-gedrug / ngububilah heh si murang sarak anjing / wadon kang mangkana iku / sapanten semung den theplok.
-
Mimirang tyas saklangkung / mring wong tuwa iku wawarnanmu / apan sarwi ngadeg gyat Raden Ripangi / wau ta putra duk dulu / karana duka tanpa don.
-
Sang dyah oncat gya mundur / lolos minggat saking dalemipun / medal kori bebutulan ingkang wuri / ngulari putra tan pangguh / ciptanya sang jagsa mantri / sang dyah saestu cidrengdon.
-
Tandha ngelesi laku / muwut ing galih sya sru / dukanira mring putra saking sru isin / dene ing lolosipun / sang dyah angasmareng lakon.
PUPUH XIV
Asmarandana
-
Ngandika Sayit Dul Majit / lamun sira putraningwang / yen tanya rinta neng gandhok / lah mengko ta antenana / arinta cik ben dandan / he ibune dipun gupuh / mreneya lan satmajanta.
-
Nemonana tamu iki / warnane bagus taruna / nyai sayit turnya alon / sarwi ngandika mring putra / rara sira den denya / tinimbalan sudarmamu / kinen ngadhep tamunira.
-
Kusumaning dyah wanadri / nut ing ibu tan renggana / gya busana pamerane / sarampunge mangkat sigra / lumebeng wisma lawan / ibune arantung / prapta ngarsane kang rama / heh ra enggal.
-
Ngabdulah Ajit ngandika ris / maring putra sang lir retna / dhuh dhenok ngadhepa kene / iki ta sadulurira / kang lagi nembe prapta / saking lelana anglangut / manembah dyah Marianah.
-
Sang Sayit ngandika malih / maring sang wanjana tama / angger yaiku warnane / sadulurmu weton ngalas / Mail dupi tumingal / mring sang dyah kakenan ing kung / tan kengkeng siptaning driya.
-
Kadya ngung ngrumat tumuli / nanging gelane ing cipta / wit dyah tan methuki tyase / Sayit wruh semuning netya / lamun Mail kasmaran / enggal denira adhawuh / mring putra heh ra enggal.
-
Ngrakita sesuguh nini / iku sadulurmu lanang / kang mentas lelana suwe / banjur ladenana sega / sandika Marianah / inggal medal saking ngayun / Ngabdul Ajit langkung suka.
-
Dulu putranya sang dewi / ngandika mring sang ywanjana / paran sira wau angger / apa wus mring arinta / mesem ri sang ywanjana / pan sarwi pasrangkara rum / dhuh sang ambega paramarta.
-
Den lepatna tulah sarik / kawula matur prasaja / mring Paduka setuhune / kalamun sambodeng karsa / amba ngesrhaken raga / mring putranta sang retnayu / kang mindha gebyaring candra.
-
Nadyan den apdekna dadi / panembah ing pagulingan / kawula manut kemawon / lawan mugi kahatura / picis ulun kancana / mring Paduka sang beg luhung / arta dinar mas sumangga.
-
Ngabdul Ajit amangsuli / yeku kang luwih prayoga / sarta dadi sukaningong / yen sira rumasa arsa / ngrabi mring atmajengwang / ananging pamintaningsun / sira haywa bela tampa.
-
Weh picis maringsun awit / uwis sugih rata brana / pribadi lan kapindhone / wismaningsun aneng wana / dhuwit digawe apa / becik kok simpeni kulup / Mail tan langganeng karsa.
-
Tan dangu bujana mijil / prasamnya adhedhaharan / sarampungira linorot / Mail pinaring pondhokon / ana sajroning langgar / kuwuwusa dangunipun / sampun wonten tigang candra.
-
Sang Dyah wus dhaup lan Mail / tan winarna saratira / kang musikumi ramane / Sayit Dul Ajit pribadya / nanging kuciwa nira / wus lami antawisipun / dereng atut kang pangantyan.
-
Kang dadya mula Sang Dewi / saben pinaran renggana / datan anut ing kesane / dahat emeng sang wanjana / ciptaning wardayanya / wus lami antawisipun / dereng atut kang pangantyan.
-
Marengi anggara kasih / Sang Mail dhekukul lenggah / neng arsa kori tilame / wancinya tabuh sakawan / kagyat kang garwa prapta / ngadepeg neng ngarsanipun / sang retna umatur nembah.
-
Kakang mas milamba prapti / mareg ing ngarsa Paduka / anyuwun rilah wiyose / mangke kawula sakesah / tirakat ngandhap kayam / wit yen gara kasih tamtu / kawula kesah tirakat.
-
Sang wanjana amangsuli / dhuh mas mirah woding manah / satuhune ingasun kiye / durung nguwasani sira / becik nimas banjura / pamit mring rama Sang Wiku / Marianah tur sandika.
-
Prapteng ngarsa mangenjali / umatur ing ramanira / rama prapta ulun mangke / nuwun rilah ing Paduka / rehnehi saban-saban / ri anggara kasih ulun / kesah sing wisma tirakat.
-
Punika anggara kasih / mula nuwun rilah / karilana amba mangke / ing wanci surus baskara / amba arsa tirakat / kang Rama mangsuli wuwus / heh dhenok weruhanira.
-
Sayektine ingsun iki / samengko nora kuwasa / amengkoni maring kowe / awit ing saiki sira / wus winengku ing priya / nalika sira sih timur / ingsun kang darbe bubuhan.
-
Balik samengko wus krami / iya iku garwanira / kang majibi mring sirangger / Baba Biyung mung sadarma / saiki nora wenang / becik pamita garwamu / yen pareng ing mangkata.
-
Nanging lamun tan marengi / sira nora wenang megsa / awit wong wadon darbeke / mung sumarah maring priya / Sang Dyah manembah mentar / lajeng mareg garwanipun / prapteng ngarsa sila nembah.
-
Dhuh Kang Mas panutan mami / kula sampun pamit Rama / nyuwun rilah dalu mangke / arsa tirakat lir ngadat / nutugaken tarak brongta / dhawuhipun Rama Ibu / kinen pamit mring paduka.
-
Yen Kang Mas sampun marengi / kula inggih kinen mangkat / jeng Rama nyarah kemawon / Sang Mail lon ngandika / dhuh mirah woting driya / lamun mangkana wong ngayu / iya apa sakarsa.
-
Pun Kakang nora malangi / nanging ta pamintaningwang / mengko sira mirah ing wong / kelamun estu tirakat / ywa adoh lawan wisma / manawa ana pangkewuh / tan mundur maring kanisthan.
PUPUH XV
D u r m a
-
Lamun pareg pun Kakang dherek tirakat / janma dwi lawan mami / kepingin lelungan / runtung-runtung lan sira / mring ngendi ratuning ratih / mengko karsanta / pun kakang atut wuri.
-
Dyah wacana mesem sarwi angujit / nanging batin Sang Putri / langkung singkelira / Kang Mas pangeraningwang / saestu langkung prayogi / menggah karsanta / sarta amba nyondongi.
-
Yen duka ngaterken lampah kawula / witne samar ing margi / yektining sadaya / sapa wani waniya / ngriki dhuh jalma lumaris / lan garwanira / pasthi nora prayogi.
-
Naning wonten cacat geng atasing lampah / punika awit saking / nguni duk kawula / mangkat arsa tirakat / pun Bapa gadhah ngeling / lamun kawula / tirakat sampun mawi.
-
Rowang awit badhe badharak sedya / ingkang kelangkung ening / mangga gen kawula / tirakat tan punika / kantun sang anggara kasih / ngajeng punika / badhara qwel yekti.
-
Ewa dene yen Paduka karya badhar / ngudhari cipta ening / amtan ngrasula / estri kapurba priya / sang ywanjana duk miarsi / kagagas-gagas / samar yen putungi.
-
Paran baya yen mutunga garwaningwang / mangka durung karonsih / yen wis watara / ana ing telung candra / datan arsa mamareni / wus sedhengingwang / wenang ora nglilani.
-
Lamun nora mituruti raganingwang / tan yun ngaruharuhi / iba susah ingwang / wasana ris ngandika / sdhuh nimas ari mami / bapa karsanta / pun kakang nayogani.
-
Wus pragad rembaging putri lan putra / Marianah wot sari / dyan tindak prayoga / Mail kari anggara / ngentosi neng pojok puri / nhandhap ron kroya / ing wandi sirep janmi.
-
Sang kusuma sapraptaning ngandap kroya / mangu denya ngentosi / mring bedhanganira / gandharwa raja singa / sasmita nguwuh Sang Dewi / Raja Gandarwa / prapta mondhong Sang Putri.
-
Rinarungrum ingaran pinothapotha / sang retna pobah pangih / lah bok den saranta / kaya wong nembe pirsa / garwa napda dhuh gusti / sangking wus lama / tan tunggalan sing dewi.
-
Lah pagene sun anti lami tan prapta / ewuh apa dhuh wong sigit / sang Gandarwa nabda / saweg dadosi wisma / kagem siram kang retnadi / sigra binanta / mring tilam pureng peri.
-
Tan cinatur denira amung asamara / wusing dugi sesuci / lenggah sakaliyan / neng tepi bale kambang / ningali asrining kali / dhahar wowohan / gunanya sang pisaci.
-
Sangking cipta apa kapinuja ana / pura sasaputa pranti / karyeram kang mulat / dhaharan warna-warna / busana nganti ngemohi/ mila sang retna / katrem anut pisaci.
-
Sigek gantya wau kang lenggah satata / kocapa Sarp Mail / kang ngentosi garwa / wus wanci bang-mbang wetan / meh padhang tanana mulih / lah apa baya / kang dadi sabab iki.
-
Sang wanjana tan eca raosing driya / sigra nusul dyan siwi / dupi prapta pura / kora kadhaton pujan / sang Mail datan kaeksi / umpetan samar / mrih wruha kang suwardi.
-
Dupi prigsa kang garwa lenggah satata / lan priya anom sigit / dadya sang wanjana / wus duga yen punika / bedhanging garwa dyah dewi / makpet panonnya / lir pejah tanpa kanin.
-
Nging den ampah tan arsa ngentos duduk / mung munajat sang Mail / mugi Hyang kang Murba / Misesa Urip kita / Gandarwa lawan sang dewi / ywa bisa lunga / yen ulun dereng prapta.
-
Angkluwari dosane kang laku jina / dhuh srallah mugi-mugi / kula linanjara / sabar tak kuwat / nglampahi cobaning widi / tan saget salak / kumambang lahir batin.
PUPUH XVIII
M i j i l
-
Wus neng jroning Jabalbar sang Mail / sawatara ngaso / dahat lesu osang sirirane / aneng wana kang mina argaming / uwi lan gembili / bentul lawan garut.
-
Ana maneh senenge sang Mail / lamun nemu ganyong / miwah pisang kidang dhaharane / rada aring gelenter sang Mail / yen sayahnya wusning / ngangkati lumaku.
-
Saya nyerang mring tengah wanadri / drengma nganyut layon / kendelira lamun sayah bae / enengena wau sarip Mail / gantya kang winarni / gupitaning tembung.
-
Madyeng wana wonten jinising jin / kakang adhi karo / ingkang tuwa Sakarjan wastane / ingkang anem awasta Sakarji / wau jin kakalih / sami yogyanipun.
-
Jin Sakardas kang ing ngukum nguni / mring Suleman katong / kongsi dwi ewu warsa lamine / neng samodra Sakarjan Sakarji / samya neng wanadri / awit kalanipun.
-
Nusul ramanira mring jaladri / wineling jin karo / kinen samya maring sasadonyane / wus kalakyan winaris sakyehning / barange mung kari / panah pedhang dhuwung.
-
Yeku kang sami dereng winaris / wit sami pakewoh / teka banjur gampang pambagene / nora kaya pusaka tri iki / angel timen adhi / iku pamanipun.
-
Ingsun ingkang andarbeni keris / sira ariningong / jemparinge lah sapa madhange / upamane pedhang iku mami / kerise sireki / lo jemparingipun.
-
Durung ana ingkang andarbeni / ge kapriye mono / upamane keris mring kowe / ingsun ingkang darbeni jemparing / loya isih siji / Sakarji ris muwus.
-
Kakang mas yen paduka nyondhongi / sarehning lelakon / punika wus dangu antarane / yen kapareng bok sumangga sami / angupaya adil darapon glis rampung.
-
Lamun mboten makaten sayekti / sawarsa tan pedhot / tansah amung ubengan slawase / ingkang rayi aris nauri / ingsun iki yayi / sayekti mung nurat.
-
Naging ngendi gone golek ngadil / Sakarji turnya lon / datan tebih inggih ngriki bae / lah punika wonten jalma inggih / sangandhaping uwit / gayam thenguk-thenguk.
-
Bok punika saget amutusi / Sakarjan nabda lon / o adhimas manungswa maneh / bakit ngedum nadyan ingsun iki / jin dene tan bakit / wit angel kalangkung.
-
Jin Sakarjan turira aris / kakang ywa mangkana / nadyan jalma punika wangune / sanes rucah jalaran kok bakit / prapta jro wanadri / kang angker kalangkung.
-
Yen busuka datan prapta ngriki / ing ngenu kemawon / tur kadhangan wus entek kuwate mangkana punika dumugi ngriki / tandha yen winarmi / enenging ing kalbu.
-
Yogyanira sumangga denaglis / pinarak jin karo / jin Sakarjan anut mring rayine / wus lumampah Sakarjan Sakarji / mring unggyan sang Mail / denira pitekur.
-
Saprapta jin kalih nguluki / salam ngalaekum / sang wanjana tanggap wangsulane / iya ngalaekum wasalami / Sakarjan nabda ris / manuswa sireku.
-
Haywa kongsi kaget tyasireki / dene praptaningong / arsa prasanakan mring dheweke / nora sedya ala ingsun iki / malah nedya becik / yekti ing karepku.
-
Sang ywanjana amangsuli aris / heh sireku karo / jinis apa prapta aneng kene / lamun prejengamu kala janmi / nanging mawa swiwi / nganggo lar lir manuk.
-
Yen manuka de atata janmi / miwah nganggo-anggo / nganggo gelang kalunge mas kabeh / lamun dudu manuk apa ta jin / praptanira ngriki / heh apa karsamu.
-
Amangsuli sang ejim kakasih / dhuh kakang yen takon / jinisingsun iki jim jatine / dene praptaningsun kene sadermi / amiminta ing sih / kakang pitulungmu.
-
Muga-muga legaa ing galih / maring ramaningong / ingsun iki nalika biyene / nusul bapa marang ing jeladri / jer wong tuwa mami / magsih neng jro kukum.
-
Luwarira kurang sewu warsi / dadi dhawuh mringwong / barangira kinane bage kabeh / wus kawaris ingsun lan si adhi / wus kalakon sami / sun edum sadarum.
-
Amung kari pusaka tri iku / kang magsih pakewoh / durung ingsun waris awit angel / salawase tan bisa nyeplesi / tansah turah siji / kang iku kelamun.
-
Si lega lan condhonging kapti / muga pusakanengong / sira dumna kang nyamleng patrape / lamun sira kakang andhangani / sa ibata dadi / sinoming tyasingsun.
PUPUH XVIII
S i n o m
-
Sang ywanjana duk miarsa / sabdanya ejim kakalih / tanggap manisi wacana / heh jim pusakamu katri / apa padha darbeni kasiyat prabawa langkung / sarwa tri rupa apa / lan saiki ana ngendi / ges wacana Sakarji lawan Sakarjan.
-
Dhuh kakang pusakaningwang / sawi arupa keris / kapindho arupa panah / katelu pedhang linuwih / kabeh iku linuwih / ampuh yuwana setuhu / kalamun kango medhang / ing sagara miwah bumi / sapepitu kang pasthi rengka sadaya.
-
Sipanah mangkana uga / kasiyat padha lan keris / mung si pedhang iku beda / tan darbe ampuh ananging / sing nganggar pasthi / bisa mabur kaya manuk / bisa ngambah gagana / padha bae lan neng bumi / ya mulane kakang sira muga-muga.
-
Welas asiha maringwang / warisna barangku iki / kang nyampleng ywa kongsi turah / ibata bungahing ati / yen sira andhangani / ngedumken pusakanipun / mangsuli sang wanjana / heh karo ri ningsun ejim / pamintamu iku uga ingsun dhangan.
-
Sunlakoni ananging ta / upama pangedum mami / mau durung kabeneran / sira karo haywa runtik / awit ingsun dudulit / kapindhone awak ingsun / lagi bingung pribadya / yen pangedum mami / samengko wus sira gep luwih prayoga.
-
Ya sokur bage sayuta / Sakarjan mangsuli aris / ya apa sakarsanira / mangsa gek ingsun nyarweni / nanging coba denya glis / edumen pusakaningsun sang Mail atrangginas / lah iki ta mara ejim / yen mrih nyamleng pangedumku tinggalan.
-
Mangkene pambegeningwang / bisane nyamleng tan luwih / Sakarjan iku kang tuwa / pantes pusakanta keris / dhasar eluk respati / luwih kasiyate ampuh / Sakarji sira mudha / pantes nampani jemparing / uga ampuh lan kerise nora beda.
-
Tur padha paring Rama / dene pedhang kang darbeni / iku pantese mung ingwang / awit ingsun ingkang maris / dadine nora luwih / iku yen pamikir ingsun / kaya panjalukira / katanpa turah siwiji / lah kapriye apa jebles apa ora.
-
Jim kalih dupi miarsa / pamrailira sang Mail / dahat denya sukeng driya / cumemplong raosing galih / mangsuli maring Mail / sarwi nabda ya wis ya wus / ceples pangedumira / wus tan bisa turah malih / heh Sakarji rak iya wusnya mlengtena.
-
Sakarji ris aturira/ kakang mas ngraos mami / kados sampun kaleresan / paduka kang tampi keris / kawula kang jemparing / kakang Mail pedhangipun / sumangga kagaliha / pleg kemawon sapuniki / ris ngandika Sakarjan dhuh iya-iya.
-
Kathik nyamleng bener sira / sun iki tampa keris / tak anggone dene sira / panah tampanen denya glis / sira sang bagus Mail / atampaa pedhang gupuh / rehning wus wajipira / tan liwat iya saiki / tampanan kelawan sukaning driya.
-
Heh kajaba iku kakang / ingsun banget trima kasih / lan semu panrimaningwang / katuranira sang wasis / dene ta sira bakit / mitulungi bingung ingsun / tan luwih benjang sira / kalamun nyandhung prihatin / ingsun lurua ganti tulung mring sira.
-
Wasana rehning wus rama / lan wus rampung kang wigati / ingsun kakang rilanana / lan adhiku arsa mulih / dene pedhangireki / anggaren karyanen mabur / dyan Mail pasrangkara / ingsun nyanggoni basuki / lamun sira arsa mulih lan rinira.
-
Widadaa aneng / jim kalih wus lengser sangking / ngarsanira sang ywanjana / wus sawusnya para jim / datana kaeksi / sang ywanjana murti gupuh / denyarsa / sinung begja suka bisa / ngambara kalangan benjing / manawa temen bakit / inganggar neng kering sampun / Mail nyipteng gagana / nedya angelaya bumi / kethap tyasnya Mail langkung suka.
-
Saiba sukaning driya / cilakanira sangarsi / sinung begja suka bisa / ngambara kalangan benjing / manawa temen bakit / inganggar neng kering sampun / Mail nyipteng gagana / nedya angelaya bumi / kethap-kethap tyasnya Mail langkung suka.
-
Dene ta bisa ngambara / apa kang sinedya dugi / angger wus angangger pedhang / iku sukane sang Mail / saben dina paleser / neng ngawang awang ngelangut / midering wana pringga / wus temu gelang ngideri / wana Liman kelawan wana Jabalbar.
-
Sang Mail tansah ngambara / anenging giling wanadri / kaseng seramdanira bisa / ngambara neng ngawiyati / wau wanjana murti / duk neng awang-awang dulu / samdyaning Jabalbar / ana ujut gameng putih / katingalan saking inggil ramad-ramad.
-
Empere ling ling pager bata / ciptanira sarip Mail / punikarsa pinarekan / enggaliyup sarip Mail / ginelan sampun prapti / neng ngandhap sang dibyarjanung / dene kang kasat mata / wau jatine puradi / patilasanira kangjeng Nabi Iskak.
-
Awit ana gapuranya / kanangi wara tinulis / ciri patilasanira / jeng Nabi Iskak ing nguni marma ri sang minantri / kacaryan arsa lumebu / nanging jrih nglangkah ana / pager bata awit saking / kabeh kupeng tinulis asma jeng Iskak.
-
Becik liwat ing gapura / nanging gapura kinunci / wang inepi pintunira / ginubet ing ngoyot wringin / dadya ciptanya Mail / ngupaya koriyanipun / yenana bebutulan / Mail sigra angubengi / ya ta wau wusnya tepung ubengira.
-
Ti tatana pintunya / wanjana nginjen sing jawi / wrin wisma majeng mangetan / kidul wonten kori alit / kadya wus lami mati / pinepet oyoting kayu / elor wetaning wisma / ana lawang maneh mati / wangun lawang kabeh iku pratamanan.
-
Ribeng tyasnya sang wanjana / dene ta tan saget manjing / arsa malumpat kewala / ajrih lawan keneng sagik / asmanya kangjeng Nabi / Iskak kang maksih kadulu / kakencenganing cipta / keh ingayot oyot sami / binabatan dening sang wanjana tama.
-
Enggal denya narik pedhang / keh ingoyotan babati / kang gubet gapura bablas / kang kumliwer kabeh tapis / binuka ponang nori / gumerot seret saklangkung / saking lami tan menga / pinegsa tan dangu keni / wus sing menga jro gapura ana pura.
-
.Gumrining wisma kancana / sarip Mail sigra manjing / prapteng jro dulu rakit / pranyata lamun respati / kiwa tengening panti / radi tebih prenahipun / ana gedhong salira / lawangane jejer katri / sang wanjana aniti rengganing pura.
-
Gedhong kidhul kang pracima / enggon praboting prajurit / manca warnane kaneka / pedhang jambeya lan bedhil / garanira wus gripis / saking langkung lamenipun / panamung ta nira / kang magsih wetah kaeksi / sigra ri ywanjana nenggah marigsa.
-
Maring gen gedhong sandama / kaliyan gedhonging mimis / atusan matumpa-tumpa / gedhong kang wetan pribadi / binuka katon isi / sakehing sandanganipun / prajurit kang paliyan / kathok kethu lan kelambi / bulu ngulularing pegsi dhandhanggula.
PUPUH XIX
Dhandhanggula
-
Langkung suka sang wanjana murti / mulat marang rengganing pura ya / gya manjing gedhong keringe / kang kilen binuka wus / katon isih keh ing picis / salaka myang kencana / kongsi tumpuk-tumpuk / wusnya rampung pamrigsanya / gedhong ingkang madya iku kang kaeksi / isine kendul kebak.
-
Lan bekakas miniman mepegi / strup anggur ingkang datan karam / mancawara luwih akeh / nulya kang wetan sampun / binuka glis isinya aming / bekakas meja dhahar / komlit aneng ngriku / piring saput prantinira / wusnya rampung mring gangsanira sang Mail / dulu gedhong salira.
-
Nulya tindak salebeting puri / ingkang sarwa kancana sadaya / saya ebat panggilihe / jroning pura kadulu / rinarengga mutyara tuwin / jumerut widuri lan / mirah retna dadu / meh ingaran tanpa cacat / dadya Mail karasan donya ngengeni / kadhaton patilasan.
-
Kongsi lami sang wanjana murti / datan lunga sangking pura / suka rena ijen bae / karemanira minum / anggur setrup winoran warih / dhasar nora kurangan / sumawis sadarum / saben ri ngliweta priyangga / anjagani ingkang dinahar pribadi / ulamnya angupaya.
-
Nyaya kidang menjangan lan kancil / ijen bae tanpa mawi rowang / saben ri tan kendhate / dhasar kewannya mecul / saben-saben kapencil / enggal katiban uncal / nora bisa ucul / yen cinekel mancal-mancal / nanging kenceng tan bisa oncat si kancil / sanadyan karoncalan.
-
Sampun dangu sang ywanjana murti / denya lerep patilasan tita / kasup ening kamulane / sarta tan metu-metu / dangu-dangu sajroning galih / karasa lir tinata / wus maring ametu / enget kadya wewentehan / mara sang dyah ing nalika den tumuti / neng wana wus tan kena.
-
Watara wus sawarsa dyan mantri / Mail denya aneng patilasan / ing mangke enget karyane / ngupaya dyah kang ayu / gya tusana ciptaning galih / kedah arsa lelana / mring saparan nglangut / ngiras ngupaya wanedya / kang utama sigra ngenggar pedhang aglis / mijil saking jro pura.
-
Angunceni sarupaning kori / wusnya sigra medal ing gapura / tan darana dedel age / apak ing wiyat nglangut / akalangan luhuring wanadri / tan karuwan sedyanya / amung tansah muluk / kethap mor lan ima / akakejer wira-wiri / Jabalbar kaukulan.
-
Duk samana wayah sampun lingsir / sang wajana murti asembahyang / enggal cumlkorot udhune / ana desa kadulu / langkung suka sang sarip Mail / dene madyaning sendhang / ana selanipun / wiyar item lir kalasa / sang wanjana praptanira sendhang nuli / wungu sigra sembahyang.
-
Wusnya rampung dangu denira nis / neng madyaning sela kumalasa / tyasnya dahat kasaryane / awit toyanireku / dahat wening asrep tan sipi / sendhangnya pinageran / ing pandhan ngrembuyung / sedhumnya kadi tinata / tur sendhang akeh minanyalit-alit / pating clurit katingal.
-
Sadangunya sang wanjana murti / apitekur neng madyaning sendhang / myarsa ana sabawane / janma sambat geluruh / gereng runtu asambat mati / sarwi nangis glangsaran / dyan kagyat tyasi[un / ginalih lamun Gandarwa / nanging mokal tan ratri ana memedi / dhuh apa iku baya.
-
Yen manungswa de ana ing ngriki / Mail inggal denya angupaya / ngubengi tepi sendhange / tan dangu wus katemu / mring kang sambat janma pawestri / glangsaran neng ngandhapnya / pandhan sarwi ngadhuh / sasambat mring kang priya / gya dinangu maring Raden Sarip Mail / mangkana sabdanira.
-
Heh ta bibi wong apa sireki / de glangsaran neng tepining sendhang / sarwa adoh desa kene / apa ta karyanipun / dene ijen tanpa piranti / ing ngendi wismanira / wong wadon umatur / dhuh sang ambeg sudibyarja / yen dangu maring amba tiyang miskin / mila neng tepi sendhang.
-
Tanpa wisma awit saking miskin / ulun tinilar ing semah amba / saben ari mriman bae / mubeng mring dhusun-dhusun / lamun antuk gyan amba ngemis / inggih kawula bekta / mariki pukulun / ulun tedha lan lakya mba / mila miskin sarwi anangis / angeses sambatnya.
-
Dene ulun ing wektu puniki / tanpa priman wit saklangkung sayah / wah karaos badan cape / osing weteng ulun / kadi-kadi ing mangke mijil / kata wus wah karasa / pegel geger ulun / tuwin karaos kumranyas / denya umatur bok miskin sarwi anangis / angeses sambatnya.
-
Ngola ngalir pandelikan sarwi / muwus adhuh gusti nyuwun tobat / priye ta sing lunga kiye / ngemis wus kongsi bedhug / teka nora amulih-mulih / dhuh-dhuh ya Allah tobat / bok ya gek dang metu / ing jero ngenteni apa / adhuh biyung tobat-tobat apa iku / thik nganggo mancal-mancal.
-
Srah bok uwis ta ger nuli lahir / aja suwe aku selak lara / adhuh-adhuh makel bae / kapriye Allah biyung / bok ya teka bapakne iki / apa ta nora krasa / kok gumun awanku / apa binadhog ing buta / Allah tobat kapriye bapakne iki / rasane tan kasaa.
-
Lo kapriye ta bayine iki / wong den dendenken dene nora / gelem lahir-lahir kiye / ah tobat adhuh biyung / nekat bae larane iki / kaya nora sudiya / manak kaping pitu / layak wong ragane tobat / baya kongsi anggawa iki / adhuh lah kapriye ta.
-
Saya meteg nora bisa mari / wau sang ywanjana duk miarsa / nyai miskin sasambate bela welas kalangkung / angandika sarwi marpegi / heh nyai yen sembada / eklas ing atimu / mengko sun tulunginira / kang supaya glis lahire jabang bayi / ya suwe laranira.
-
Nanging ingsun kudu minta jangji / lamun ing mengko atmajanira / metu wadon sun tukune / seket dinar mas wutuh / lamun uwis saguh sireki / nuli manapa enggal / sun paringi jamu / nyai aturnya mlasarsa / inggih raden sakarsa kula nyagahi / anggeripun dang medal.
-
Dyan angasta gedhonging widuri / wusnya rinemet sinungken sigra / mring nyai miskin dhawuhe / heh nyai dipungupuh / usapen pulungmu ati / nyai trangginas nyandhak / remetan ron wau / gupuh nampinenen masjid / tan antara jabang bayi nulya lahir / larapetan rekasa.
-
Saestu yen jabang bayi / dyan ngandika nyai waspadan / estu pawestri / mulane atmajamu / saikine sun gawa nuli / lah iki tampana / mangka ijolipun / arta emas seket dinar / nyai matur dhuh gusti ingkang manawi / kapareng tyas paduka.
-
Ngentosan inggih sawatawis / dhateng ingkang kesah peparingan / rahaden aris sabdane / tan susah bibi ingsun / angenteni lakimu awit / selak kasuwen ingwang / sarehning wus dangu / baya ing asta rahadyan / dedel gayuh jumantara tan kahegsi / wus lepas lampahira.
-
Nyai miskin wus datan winarni / wau raden sakondure tiba / patilasan datan suwe / ri ari kinethok wus / tana tara rampungnya nuli linabuh si jabang / ngopenan neng ngriku / ing ombenan lawan pohan / pangopene datan kendat siyang ratri / mangkana salaminya.
-
Tinengeran namane kang bayi / umi Sakrah wus sira atara / sapuluh warsa umure / umi Sakrah umi sigra / dyan winulang paring kramaning pawestri / mangulah samubarang.
-
Miwah tyasnya sanget denya lantip / saben winuruk sapisan wus dadya / olah-olah wignya kabeh / pendheng lan iwak wuduh / terik lapa kelawan bestik / miwah mangsak nyenyamikan / sadaya wus baut / duk wau karsanira dyan / ywanjana memulang sakehing aji / supadya karyasmara.
PUPUH XX
Asmaradana
-
Sira sang pangeran Mail / pinuju lenggah pandhapa / Sakrah Umi ngadhep aneng / warsane dyan ngandika / maring sang dyah mangkana / yayi rengenta wuwusku / rehning saiki sira.
-
Wus wignya karyaning estri / nenun letih bathik nyulam / prakareku bakit kabeh / marma pamrayoganingwang / saiki becik sira / coba wiwita sireku / angajidimene bisa.
-
Dhuh sarak pasuwan becik / haywa katungkul gulimpang / mundhak tan becik dadine / Sakrah Umi pasrangkara / inggih kakang prayaga / pancen kawularsa nyuwun / wulang sampun paduka.
-
Ngandika dhateng patik / sang ywanjana dahat suka / myarsa aturnya sang sinom / nulya enggal ngasta kitap / kinarya mulang sang dyah tinalaten sore esuk / saben ari datan kendhat.
-
Mangkana ing lami-lami / antara wus tigang warsa / sang dyah putus pangajine / sang ywanjana sukeng driya / sang dyah winulang sarak / watara dereng sataun / jangkepira kawan warsa.
-
Sang retna putusing jalmi / sang ywanjana saya suka / wimbuh mulat suwarnane / Sakrah Umi yu utama / tan mantra suteng priyan / ing mangke sang dyah wus umur / limalas warsa tumapak.
-
Ri sedhengira birahi / angedi busana / saben enjang miwah sore / tansah asalin busana / pancen tan kakurangan / wimbuh warnanira ayu / respati kaduka prasaja.
-
Sang dyah jinarwan ing wadi / tuhunya arsa ginarwa / miwah jinten purwane / yektinya sang umi Sakrah / atmajane wong priman / wit lahir denira mupu / kongsi prapta ing dewasa.
-
Sang dyah tan lengga neng kapti / anut sakrehira radyan / wus watara ing lamine / rahadyan nuju lenggahan / lwan dyah umu Sakrah / Mail pangandikanipun / yayi woteng tyas pun kakang.
-
Sarehning sira saiki wus dewasa rembungingwang / ngupaya walinta angger / supaya aningkahen / ingsun dhaup lan sira / mungguh prayoganing laku / benjang ingsun mangkat.
-
Sira tungguwa ning panti / kang ati-ati kewala / yya kurang prayitna angger / awit akeh dirga neng wana / ya kurang pinter sira / dene yayi ulih ingsun / nora kaya saben dina.
-
Wit rada suwe saiki / gelis-gelese sapasar / sapuluh dina lawase / aneng wisma memujiya / muga nuli temuwa / iya kelawan walimu / Sakrah umi tur sandika.
-
Inggih kakang mugi-mugi / deng kongsi bakit kapanggya / amba memuji mring manon / wuwusen ing enjangira / radyan sampun busana / angagem rasukanipun / miwah nganggar pedhangira.
-
Dyan ngandika heh ta yayi / regole kancingen padha / sun arsa tindak samangke / wekas ngong bae mring sira / poma ywa bvuka lawang / gapura kalamun ingsun / amulih aminta menga.
-
Sandika dyan Sakrah umi / sarip Mail gya umangkat / prapteng jawi gapura ge / mesat andedel gagana / kethap-kethap wor ima / milang-miling kadya jangkung / ngulati papan tepaga.
-
nanging pangulonen dadi / komngsi prapta wana Liman / sigegen sang Mail mangke / gantya-gantya malih cinarita / jroning praja Bahgedat / ana juga satriya nung / bagus pidegsa baranyak.
-
Apan putuning nrepati / sawiji dina panarsa / angupaya seneng tyase / abebedhat maring wana / nyala kidang menjangan / kancil rase miwah kenthus / enggal nimbali abdinya.
-
Watara sadasa prapti / pawarsane abdi nama / Sentolidin matur alon / dhuh wonten karsa punapa / Gusti nimbali amba / dyan Sogelen ngandika rum / heh Sentolidin pyarsakna.
-
Sun arsa tindak wanadri / misaya kidang menjangan / iya mung nyanjayta bae / mula ageming sun linggar / enggal den resikana / warahen kabeh kancamu / tuduhen mranti sanjata.
-
Sentolidin matur aris / benjang punapa tindak / miwah dasih ta kang dherek / pinten ing karsa paduka / sang Sogelen ngandika / heh Sentolidin karsengsun / benjang enjang tindak ingwang.
-
Dene kang bakal sun piji / jalma sawelas kewala / rolase kowe / Sentolidin tur sandika / sigra suka parentah / maring para kancanipun / ngersiki agem sanjata.
-
Sikep kabeh saput pranti / amba thithit wong sawelas / werna-werna panyiptane / ratrinya datan winarna / wau ta enjingira / sang Sogelen raden buyut / pan sampun sadhiya.
-
Wanci jam sakawan enjing / raden putra nulya tindak / miwah sawelas dasihe / maring samadyaning wana / Jabalbar angupaya / kidang menjangan lan kenthus / sigegen kang pindha grema.
-
Gantya malih kang winarni / sang ywanjana murti ingkang / ngulati talaga gone / wong papriman nguni ingkang / atmajane tinumbas / sang nararyya kongsi klangkung / prapta jroning wana Liman.
-
Meling-meling ning wiyati / kadyangganing winanteya / mangajap ngulati kang we / dangu neng gagana mulat / ana kang kasat mata / kadya sendhang wangunipun / sedhum sedhume katara.
-
Sang aryenggalnya loroti / sendhang kang katon tinarka / dunungnya nyi priman biyen / wasana praptaning ngandhap / miarsa wong sasambat / pinrpeg kanyata lamun / ana wong dwi angluh lir pegat.
PUPUH XXIII
Asmarandana
-
Dhuh raden kula puniki / ana ing janma sangsara / tan wruh ing yayah renana / lajeng pinet tyang ngumbara / bagus Mail namanya / wit alit dumugi umur / pat belas warsa punika.
-
Rehning wus dewasa mami / ulun panarsa de ningkah / mila bagus Mail mangke / ngupadosi bapa kula / dadya wali maningkah / pamitipun tigang dalu / saweg kalakon sadina.
-
Marma den eca ing galih / sumangga den dhahara ngunjuk punapa karsane / dyan Sogelen nulya bujana / dhahar inum inuman / sareng kaliyan sang ayu / tuwuk denya andrawina.
-
Dyang Sogelen ngandika ris / nimas jimate pun kakang / mugi pinarengna angger / mitulungi jampi sayah / suku kaken kalintang / otot kenceng tan keneng luk / kula pasrah jiwa raga.
-
Haywa tanggel mitulungi / kapabegan sakedhap / mupung panggih sami ijen / iba sukaning wardaya / ya ta sang umi Sakrah / kumepyur raosing kalbu / bingung wuyung priyang-priyang.
-
Nyemarsa marening senik / menggah menggeh tarataban / kapriye mengko dadine / katembenke neng sambrama / mila minggu kewala / dyan arya tanggaping kalbu / nulya pinondhong sang retna.
-
Ingimur ing arih / sang dyah wus binakteng tilam / miturut sakarsa raden / kutha bedhah mungsuh nengah/ wus sayah kang campuh prang / mijil sangking beteng sampun / lajeng siram sakaliyan.
-
Rampung pinondhong sang dewi / lajeng lenggah sakaliyan / neng taman minum sakloron / nentremaken lungguh ing anggaga sare sakaliyan / tan winarna dalunipun / enjang wus lenggah neng jaba.
-
Sigeg gantya kang winarni / dyan Mail kang alelampah / ngupaya badhe waline / umi Sakrah tan pinang gya / sedya mantuk kewala / mring wisma madyeng wana gung / gancangi carita prapta.
-
Nitik gapura ing jawi / kagyat ana tapak jalma / gedhe cilik janma rara / dyan Mail wus agrahita / yen katekan bahaya / cinedreng resmi ing dalu / Mail mumbul mring ngudyana.
-
Ngungak sanginggiling panti / tetela yen ana jalma / priya bagus magsih anem / eca lenggah sakalian / lan garwa umi Sakrah / dyan Mail cangkelak wangsul / medal ing kori geng arsa.
-
Sengadi aminta kori / e dhenok jaluk lawang / wengakena dipun age / selak sayah raganingwang / kang garwa langkung kagyat / dyan Soglen ngandika arum / sapa yayi kang angundang.
-
Mring sira aminta kori / umi Sakrah aturira / semah kawula badhene / kang ngupaya bapa kula / kinen maleni ningkah / lah sumangga raden gupuh / mlebeta benet kewala.
-
Yen kawruhan mesthi blahi / yekti pejah kalih pisan / kula lan andika raden / bojo kula mandraguna / yekti datanpa lawan / yen boten lan pedhangipun / tan wonten saget pawon.
-
Dyan putra mangsuli angling / sun tan ajrih mring lakinta / sun bedhile dhase bae / mangsa nganti amindhawa / umi Sakrah amenggak / sampun kakathahan rembug / prayogi lajeng mlebeta.
-
Dimen tulus apa panggih / dyan Soglen nut umi Sakrah / laju kalebetken benet / umi Sakrah methuk garwa / ambuka kori jaba / lajeng tundhuk kalihipun / umi sakrah ngawas padha.
-
Laju lenggah jroning puri / sang Mail aris ngandika / yayi sapungkuringong / ing kene padha raharja / sira pan barangira / kang liningan nembah matur / ing pangestu sang minulya.
-
Dhuh kakangmas kadospundi / anggena paduka ngupaya / bapa kula saestune / punapa sampun pingangya / yen sampun wonten paran / dene tan sareng pukulun / praptanipun ing jro pura.
-
Sang Mail ngandika anis / dhuh yayi gon sun ngupaya / siang ratri tanpa leren / milang kori jajah desa / ing wana dhusun praja / nanging meksa tan katemu / durung kapareng manawa.
-
Sira dhaup lawan mami / kathithik datan pinanggya / yen jodho rak gampang bae / ewadene sedyaningwang / magsih kudu ngupaya / kang nganti bisa ketemu / mulane mengko kariya.
-
Umi Sakrah matur aris / kangmas punapa tan sayah / bok ngasoken sarirane / dhahar ngunjuk lawan amba / bilih wus nir kang sayah / sumangga karsa pukulun / nanging nentrem sarira.
-
Sang ywanjana ngandika ris / iya mesthi dahat sayah / ananging duk sawisingong / dulu ing sira mudha / enggal lir sayahingwang / kadya ing usadaningsun / sang retna karoseng driya.
-
Lah ta wis kariya yayi / neng wisma suka pirena / ywa prihatin kaya ing ngong / raden sawusnya ngandika / jumeneng kya wisata / prapteng jawi gagana wus / andedel ngayuh gagana.
-
Kemba iberira kadi / layangan tanpa maruta / uluke angendha bae / ciptanira sang nararya / lumuh lamun uripa / peples denira amumbul / bana sedya pinaran.
-
Sida ingkang bipta pati / wuwusen ingkang tinilar / sang retna kadya tan panon / kami tenggengen ciptanya / maring anglesing raka / cat enget mring kang dumunung / neng benet lir kinanthi ya.
PUPUH XXV
Pangkur
-
Enengen sang ywanjana / ingkang magsih sumlagrangi aneng uwit / gantya kang winarne nglaku / wonten janma ngumbara / aneng wiyat wiyose sayit si ngerum / kalangan kadya kukila / ri sang ywanjana musti wrin.
-
Dahat eraming wardaya / ciptaning tyas babo nora mung mami / kewalang kang bakit matur / iya titah ing suksma / pasthi kang sineren gunapunjul / lah apa ta karepira / wong iku dene mariki.
-
Wangun warune lir arsa / sembahyang mring madyaning beji iki / awit kabeneran luhur / wau sang sayit sigra / duk praptane luhuring beji aniyup / mangandhap prapteng pratala / gung pinandeng maring Mail.
-
Sang sayit sasolahira / sayit nora uninga maring Mail / nanging bakit dulu / sing pragak bendha tamad / wuwusen kang aneng sendhang arsa wulu / sayit surbanira lukar / sarwi mendhet cupu nuli.
-
Ingkang den slempitken surban / wus binuka wau kang cupu adi / sang Sayit gya nguwuh uwuh / kanjeng ratu mijila / sangking cupu ambarsa met banyu wulu / kangjeng ratu glis wedalya / tanda wuwus aneng jawi.
-
Sang sayit gya pasrangkara / yayi ratu kantung neng ngriki / kula mring tengah rumuhun / sembahyang aneng sela / yayi ratu siram-sirama rumuhun / jeng ratu inggih sabdanya / wus manengari sang sayit.
-
Wuwusen kang aneng pragak pang / duk wrin solahira wau sang sayit / sakaliring watinipun / ciptaning wardaya / manusweke tan wurung lalakonipun / pasthi jebles lir wingking wang.
-
Tansah ginawa lelana / pasti dahat buta repan sang sayit / tan dangu wau jeng ratu / wusnya tininggal garwa / sigra nguwuh uwuh mring bedhanganipun / Abdul Abit wastanira / neng jro suweng jro suweng gone Abit.
-
Kakang andika mijila / sumangga dus mupung si kakang sayit / pinuju sembahyang luhur / Abdul Abit gya medal / kawuwusa kang mungging progok ing kayu / tyasnya lir mesem-mesema / duk wrin tingkahnya sang dewi.
-
Saya nir prihatinira / mangke malah suka tyase sang Mail / tansah kacaryan andulu / maring tingkahira sang / karongroneng toya Abdul Abit muwus / paran jeng ratu punika / dene kinen angupasi.
-
Mring si sayit bae ta nora / mati-mati uwis luwih sawarsi / jeng ratu maring sabdanipun / kadi paran ta kakang / gen andika angsung wisa duk rumuhun / punika gih sampun kula / tamakaken kakang sayit.
-
Ewadene tanpa guna / paekane sangking andika inggih / kathah wisa kang kalebu / sangking kula pribadya / ingkang rupa dhendhang kang sangking sang wiku / kabeh tana tumama / kakuning tyas kula niki.
-
Kongsi ngupaya saraya / mring pra juru tenung kang luwih sidik / enggal linegsanan sampun / tinuju tan tumama / dadya mangke ingkang para nujum tenung / wus saleh tana sagah / mrih patine garwa mami.
-
Mapan pun kakang punika / langkung sangking wulet nyawanya pinrih / patine wusun mataun / teka grejes kewala / Abdul Abit gedhe gedhen langkung ngungun / paranta pangupayeng wang / mring patine sayit iki.
-
Sang ywanjana kang neng epang / duk miarsa rerasan ting kalesik / dahal wlas mring sang tinenung / dene nora kayaa / bobote wus binabedhang garwanipun / tambah pinrih antakanya / wau wuwusen sang sayit.
-
Wus rampung denya sembayang / enggal denya mepegi mring kang sayit / jeng ratu duk miyat gugup / kaluluti rengatag / wangsula mring jroning suweng dipun gupuh / sang Abdul Abit trengginas / denira mring suteng manjing.
-
Sayit prapta gysning garwa / atatanya sampun siram ta yayi / jeng ratu ing aturipun / pun dangu kuming toya / yen makaten lah suwawi kangjeng ratu / nuli andika wangsula / maring jroning cupu malih.
-
Jeng ratu wus mangsul sigra / ponang cupu tinutup gya sinlempit / taken surbanipun gupuh / wus sira tata-tata / sigra dedel gayuh jumantara sampun / kethap-kethap wor lan ima / wau kang neng pragak ing wit.
-
Duk wring sang sayit wus mesat / sangking beji gayuh maring wiyati / enggal sang ywanjana nusul / anapak jumantara / kalihira lir maruta iberipun / dhasar padha wirutama / sayit bagus ponang warni.
-
Sang ywanjana apidegsa / ing sepuh sang sayit sawatawis / watara limalas taun / kaceke yuswanira / duk neng wiyat sayait mibernya kasusul / nguwuh-uwuh sang ywanjana / dhuh sadulur haywa runtik.
-
Mandhega sapangusira / sayit kagyat likanira myarsi / ing wuri ana kang nguwuh / wangsulanira sora / ana paran heh sira ngandheg maring sun / sedya becik apa ala / sang ywanjana wacana ris.
-
Dhuh ywa kliru salah cipta / kyai sanak mula ngandhek sun iki / iya becik sedyanipun / sayit anganti sigra / ri sang Mail prapta salaman wus thundhuk / ri sang sayit pasrangkara / ana apa ta sireki.
-
Ngandheg mring wisataningwang / ri sang Mail sabdanira dhuh sayit / marmane ngandheg wakingsun / mara ing lakunira / setuhune sun iki dahat kapencut / darbe sadulursira / marmane yen sira sudi.
-
Sun iki dahat kacaryan / amet kadang iya lawan sireki / sayit pasrangkara sampun / banget suka tyasing wang / lamun sira sedya nirarsa rahayu / apa dene aganingwang / lah iya mangkana ugi.
-
Sapa yayi aranira / sira patut bae kakang mring mami / yen nyata ngaku sadulur / sang ywanjana lingira / tinengeran sarip Mail jeneng ingsun / lahha dene sira kakang / sapa kakang sireki.
-
Sang sayit aris wacana / Sayit Abdullah yayi ran mami / praja rum pinangkaningsun / sarta minantu marang / jeng bagendha raja narendra ing rum / katrima bisa menang prang / nalika mudha ing nguni.
PUPUH XXVII
D u r m a
-
Sayit arum wacana malih riningwang / iya bener sireki / tan sira kewala / kang minta tuduh mringwang / mring basanireng rasa tri / lan kasampurnan / nira pati patitis.
-
Lah to babo iya yayi muga-muga / antuka nugraha di / palestheng kabisan / nira mring kasampurnan / minangka sarana dadi / pandayanira / ngukurken mring jagad tri.
-
Sabdanira sang ywanjana nuwun kakang / muga bakit nglakoni / estune sun puja / aneng anggraning cipta / dahat suka ri sang Sayit / panggalihira / dene kapadhan kapti.
-
Dhuh yayi tan mas darbe saduluringwang / liyan sangking sireki / apa karepira / pasti anut pun kakang / yen tanangkep bumi langit / ingsun tanarsa / pisah lawan sireki.
-
Dhasar ingsun yayi prasetya ing sira / anuhun turnya Mail / aris aturira / ananging aja mangkana / duga kakang kang sireki / nora katula / tula kaya wak mami.
-
Sayit muwus iya yayi nadyan / lalana jajah nagri / sun tan arsa pisah / mring ngendi paranira / kajaba sangking sireki / kang darbe sedya / pisah lawan wak mami.
-
Yen mangkana yayi ingsun datan wikan / ywanjana wacana ris / ya dahat katedha / muga ta lestariya / ywa pisah neng donya akir / walahu alam / gantya ingkang winarmi.
-
Umi Sakrah denya anata dhaharan / tinata meja inggil / prapta atur sembah / punika ta kakangmas / wus sampat gyan amba ngrugti / ri sang ywanjana / aris angancarani.
-
Maring ta pun adhuh sumangga ta kakang / gya kanthen sang kekasih / prapta gening dhahar / neng wuri umi Sakrah / mesem wadana sang Mail / dhuh apa nyata / kakang gonira ngambil.
-
Mring wakingsun angaku kadang sanyata / wuwusira sang sayit / e sireku apa / tan ngandela maringwang / yen mungguh Sayit rum iki / saestu nyata / mangsa wuwusa kidip.
-
Mesem mojar yen nyata mangkana kakang / sireku haywa runtik / ingsun minta gungan / apa kapareng kakang / sang sayit muwus sireki / ing mau ingwang / wus satya tuhu yayi.
-
Minta apa pun kakang ya pasthi rila / Mail mesem nauri / ya alkamdulilah / lah kakang garwanira / jeng ratu muga kon mijil / kene ing jaba / darapon kembul bugti.
-
Ri sang sayit muwusnya dhuh yayi iya / kelalen ingsun yayi / dadi bakyunira / jeng ratu nut lelana / jeng ratu andika mijil / praptaning jaba / sayit wacana aris.
-
Dhuh jeng ratu punika sadherek kula / mudha dangu tan panggih / prayogi wanuha / lan yayi bakyunira / iya bageken nuli / dheku ywanjana / wus samya mungging korsi.
-
Sang Mail lon wuwusnya mring Umi Sakrah / heh undangane mariki / kang net iku / arsengsun ajak dhahar / kumepyur sang retna dupi / miarsa sabda / andres waspa umijil.
-
Senggruk-senggruk minta agsamaning raka / alon denya nauri / lah ywa nanging sarira / ingsun tanda di duka / lah aja mangkana aglis / sira mangkata / sang dyah angleksani.
-
Tan panon rat idhepnya sang Umi Sakrah / wuwusen ingkang kari / sayit pasrangkara / lah catur caturana / yayi lan bakyunireki / ywa nganggo taha / yayi sun wus rilani.
-
Mail nabda iya kakang reh prayoga / yen nora walang ati / jeng ratu tetanya / sinten yayi andika / sang Mail turira aris / lamun paduka / andangu wasta mami.
-
Ingkang sudi mastani Mail kawula / manawi pareng gusti / mugi jeng paduka / sampun krami kewala / inggih dhumateng pun patik / awit paduka atmajeng narapati.
-
Wah begenda ing erum kaonang-onang / sajagad tanpa tanding / sayit wuwusira / ah ora becik basa / yen ngoko nora prayogi / sigegen ingkang / magsih mungging pandhapi.
-
Wau sang dyah Umi Sakrah kang mring wisma / ambuka benet aglis / radyan garagapan / sang dyah srutengis sira / ribenging wardaya kadi / murcat manira / temah mung kontrang-kantring.
-
Radyang Soglen garagapan sigra medal / ngandhika di pedhang edi / yayi kaya apa / pedhange si ywanjana / dene ta angluwihi / rak ya wis kena / maring sira ta yayi.
-
Kang tinanya sengkruk sengkruka wacana / paduka den timbali maring sang ywanjana / paduka neng pandhapa / pan arsa den ajak bugti / jebul wis wikan / kelamun amba silip.
-
Dyan Soglen tyasira anggung tratapan / tinahanken aring / mesem sarwi nabda / groyok pamuwusira / ata sireku yayi / dhemen sembrana / pedhange apa uwis.
-
Kena-kena bae teka sira kanca / ingsun den undang Mail / ah yayi gorohan / mangsa gek temena / sang dyah wacananya aris / kados pundi ta / saestu den timbali.
-
Lah sumangga mangke yen kadapon mindhak / bramantya sang Ngamail / tan wus prapteng tiwas / dyan Sogelen duk myarsa / bayu kadya den lolosi / tanpa budaya / tyasira ketir-ketir.
-
Dangu enget ginagas reh sami priya / madegsuraning galih / wuwusnya mring sang dyah / dhuh yayi aja-aja / tyasira nganggo kuwatir / wakingsun mapan / ubaya tan ngungkuri.
PUPUH XXVIII
P a n g k u r
-
Dhuh nimas ywa nangisira / yen sanyata dhawuh tiyang suksma jati / mangsa tiwas awak ingsun / lan Mail ngadu dibya / nadyan ta mejajaha kantara bau / tan wegah sariraningong / apa guna ingsun wedi.
-
Lan mail manuswa desa / trah ing suda darma sutaning cantrik / pae ki sariraningsun / atmanajaning brahmana / trah utama sewasaning nata ya sudarmaningsun / sun iki buyut narendra / apa guna jrih lan kula.
-
Wong pikun ing wara rahan / sun bedhile bae si nistha yayi / pundhut tinggar sun gupuh / sang retna ris turira / sarwi nangis drawaya / wijiling kang luh / dhuh kakang kadang punapa / yen mangke datan ngemasi.
-
Mring angganya sang ywanjana / dyan Sogelen amuwus sarwi runtik / dhuh haywa samari ningsun / ngendikan manuswa / tan mamadal ing sanjataningsun / Mail maneh angukupa / ing nguni Bahgedat nagri.
-
Ya ana sarip sajuga / wus kaonang-onang prakesweng jurit / Sayit Ibrahim ramanipun / Bahgedat tanpa lawan / kekes kabeh wong mulat kadibyaninipun / dahat asihnya sang nata / ya ta ing alami-lami.
-
Ibrahim tagiyan perang / rehning praja Bahgedat ya wis / kekes biyas tyas atakut / arsa ngrusak praja / duk sang praja myarsa kene metu / dadya kabeh ken ngrubuta / pamrih patine Ibrahim.
-
Reh Ibrahim widagdeng prang / pra janma keh mati tumpes atapis / tujune ana ingsun / dadya nuli sun papag / nora kongsi mindho wong sanjata lampus / mulane si Mail uga / pasthi mati dina iki.
-
Lah mulane sira enggal / angambila tinggaringsun ta yayi / sang dyah lejaring tyasipun / enggal angambil tinggar / prapteng arsa tinggar ing ngisen tan dangu / lah ingsun iki tuduhna / marang si Mail tumula.
-
Wus prapta pintu ning wisma / sang dyah tuduh punika ta pun Mail / aneng kulon lenggahipun / sang aryenggalnya anjata / wus sigulet kang sandawamunya saha sru / mimisnya mamprung tumiba / ing gigirira sang Mail.
-
Mimis gepeng tan tumama / Mail nolih ngadeg sigra lumaris / kang pinaran tanpa bayu / lumayu nora bisa / dadya dheprok dharedheg sariranipun / sang ywanjana prasangkara / e.. e.. tobil bocah iki.
-
Kathik reka-reka bisa / wong diundang bae kok ngango becik / suwe tan prapta warsengsun / apa gek dipapak / ta wis mrene tujune tan pisah mringsun / dyan Sogelen gya cinandhak / neng kanan dene kang kering.
-
Ambosong dyan Umi Sakrah / kalih pisan wus si neleh ing korsi / raden Sogelen tumungkul / asta dwi ngapurancang / tanpa ngucap jinejer lan sang retnayu / mring sang Mail ajrih dat / sang ywanjana wacana ris.
-
Mring sayit ya iki kakang / kang ayidra ing resmi satriya di / dyan Sogelen naminipun / praja gung ing Bahgedat / dalemira raden saya sru tumungkul / kekes tan wani dhangak / kadi manuk den kum warih.
-
Rehing ngrai nir tana / napas ngangsur kesar-kesar tanpa sir / sirna budidayanipun / panjuju sang ywanjana / enggal tanya mesem-mesem wuwusipun / yayi duk dinten punapa / praptanta ing wisma ngriku.
-
Sampun yayi maras ing tyas / botenipun pun kakang krodheng budi / dumeh pun kakang tyang dhusun / nanging rak desatama / mung omahe kang manggon tengah wana gung / yen wongepik tinar / dadi ciptane si adhi.
-
Tana ing ngemperiria / sang Sogelen nembah turnya ris / yen paduka sang pukulun / andangan ing praptamba / antawis wus sapeken dungkap pukulun / sang ywanjana mesem nabda / e / dene kok sampun lami.
-
Lah ngriku anembangan / tuwin rayi dika pun Sakrah umi / rahadyan merang tumungkul / sayit mesem ngandika / heh ta radenya kecil ati sireku / ora dadi apa sira / jeriningsun Mail iki.
-
Wus wruh karsaning hyang suksma / sang ywanjana prasangkara mring sayit / kakang sun minta rilahmu / yen pareng rinta arsa / parlu darbe pakuwun maring jeng ratu / sayit amangsuli iya / haywa nganggo walang ati.
-
Jer sira saduluringwang / aja ingkang amung slanggapan angling / yekti sun rila setuhu / nadyan bakayusira / sirambil wor tableg rila wakingsun / Mail sokur mring sang hyang suksma / sang Mail gya matur aris.
-
Maring garwanipun Abdullah / dhuh pukulun jeng ratu mugi-mugi / ywa runtik tyasnya jeng ratu / amba arsa bon / mring jeng ratu kepala inten ing Ngerum / mirah barleyaning praja / jeng ratu aris nauri.
-
Paranta punapaningwang / sira pinta bakayune ing riki / sayekti yen bisa angsung / jangji ywa minta nyawa / Maul muwus tan pisan jeng ratu / nanging inggih sok sampun / kangjeng ratu asarengi.
-
Rakanta kang keng jro sengkang / aturana darapon mijil bukti / jeng ratu kagyat tyasipun / inggih yayi lakarkula / bekta tyang priya sawiji.
-
Punika remena kula / lah mendela kula undange dhihin / heh kakang Dul Abit gupuh / andika gya mijila / kang ing uwuh bibisik wangsulanipun / wonten pundi ta Abdullah / punapa sampun ngemasi.
-
Dhendhangi rak gih pun pasah / jeng ratu sru manbda maring Abit / e.. kakang inggih ta gupuh / punikA SANG Abdullah / andharodhog seh Abit gyanira metu / mangkana Sayit Abdullah / duk myarsa wicareng Mail.
-
Dadya wruh sarandunira / ngusap rabi riwut denya ningali / sarwi geget wajanipun / kumitir latinira / netra andika ngadhu rancana idemipun / saya sang sayit duk wikan / wijilira Abdul Abit.
-
Muntab kordanya Allah / srepet narik jambeyanira aglis / ngucap heh heh si pahung / Abit mati deningwang / Abit pucat dharodhog sarwi tumungkul / sang Mail waspada mula tawa maring kordhanira sayit.
-
Sayit duk sedeng jumengkah / sang ywanjana gupuh denya megati / lolo pamuwusipun / paran ta sira kakang / de lamut lali pandhita linuhung / apa yen eling mring sabda / dene yayah tanpa manis.
PUPUH XXIX
DHANDANGGULA
-
Tyasira enget sang Abdullah Sayit / duk miarsa sabdanira ri sang / Mail sayit ning dukane / sariranira nglumpuk / ngrangkaken jameya sarwi / aris awacananira / mring Mail angrangkul / paran yayi yen ajaa / ana sira pasthi si Abit babar ji / iba benduning suksma.
-
Rakanira meh kalimput yayi / muga aja dadya ing tyasira / Mail apuran ta bae / dene mau mumuruk / temah kalah sabar sun yayi / Mail apasrangkara / maring Abdullah rum / nora mangkana ta kakang / uwis lumrah titah ing tyang nganggo lali / yen nora klawan lena.
-
Apa baya Alah ta sireki / aja maneh ingsun lawan sira / nora kena kalalen / kakasihnya hyang agung / kangjeng nabi Sulaeman nguni / kedhepan ing sajagad / prandene keneng dur / tuk siku papa cintraka / papa kongsi lawane sadasa waji / galihen iku kakang.
-
Yya narka yen ingsun sabar budi / ya mulane Sogelen duk myarsa / ingsun tan kordha wit dene / ajrih maring welingmu / ya mulane ingsun sabari / Sart arum wacana / ya bener sireku / dhuh yayi aja rinasa / sang ywanjana mesem sarwi ngancarani / maring tatamu sira.
-
Lah suwawi sarip Abdul Abit / sami bukti ing mriki ywa maras / panggalih den tetep bae / Abdullah ngeh wa gupuh / wuwusnya heh sira Dul Abit / ywa maras dahat / malah sun iki wus / rilah garwengsun wus pasrah / Abdul Abit sumembah sarwi nungkemi / ing padanya Abdullah.
-
Mintagsama sarwi merbesmillah / turira dhuh mugi sampun duk / sang sayit aris wuwuse nora dadi ngopengsun / mung ajaa ana sihadheg Mail duk sira / pasthi ajur luluh / tan matga sangka denira / ambebedhang mring garwengsun amung sangking / enggonmu kurang ajar.
-
Saben ari aneng sirah mami / pasthine yen apa-apa sira / tan lunga neng gundhul kene / sang ywanjana angguyu sang Sogelen arsa guyu jrih / esemi pinekan Mail gya turipun / mring sayit lah payo kakang / padha bukti sumangga sadaya sami / sareng kemawon pisan.
-
Tan dangu rampung denya bukti / sang ywanjana aris turira / dhuh kakang sun nyambat kowe / ningkahen den gupuh / dyan Sogelen lawan si Umi / Sakrah ingsun wus rila / lisegsanan gupuh / rampungnya sayit wacana / ingsun yayi anyambat mring sira ganti / jeng ratu ningkahan.
-
Iya lawan Sayit Abdul Abit / Mail trangginas sampun kalakyan / jeng ratu den ningkahaken / rampung kakalihipun / gya bubaran sang Mail nuli / malbeng wisma kancana / lan sang ambeg luhung / sayit kang wiratameng tyas / dyan Sogelen kalawan dyah Sakrah Umi / sampun samya pinernah.
-
Neng kidul ing pandhapa wisma lit / gecong salira mujur mangetan / guthekan kang kulon dhewe / dene ta kangjeng ratu / kang karongron lan Abdul Abit / mungging panti kang tengah / ugi gedhong kidul / sang karongron pinangantyan / mapan sampun sami suka sukeng galih / wuwusen kang neng pura.
-
Sang ywanjana murti lawan sayit / samya rarasan tyasira karasa / resep denira anggandheng / kadi panganten temu / sih sinihan malah ngungkuli / panggih ing putri putra / trapsilanging lungguh / lega panggalihnya samya / tan kawarna siyang praptanireng ratri / suruping bagaskara.
-
Ginantya ing purnamaning sasi / sang sayit lan sira sang ywanjana / lenggahan sakarong-ron neng / palataran kang pungkur / sayit sami ngenggar diyatdi / duk candra mawayahnya / angayomi gunung / sang sayit aris wadhana / manusweru kang bisa wruh ing dumadi / dadining kasampurnan.
-
Nembah maring hyang wisesa jati / iku yayi tan susah asalat / Mail mangulen adhepe / mundhuk lir santri cubluk / tan wruh marang subasita nir / enerireng kasedyan / tinarka hyang agung / neng pracima dunungira / datan wikan uriping bawan iki / sumarambah ing sajagad.
-
Lamun iku nora angenggoni / sayektine tana manuswa / tertamtu suwung jagate / dadi kadi duk embuh / sirna kabeh bumi lan langit / nora ana pinanggya / mungguh ing awakmu / marma aran randhu alas / rumambati wit sembukan iku yayi / de kurasa kang nyata.
-
Randhu wana ora urip yayi / lamune ama rambat sembukan / kaya ta iya mulane / manuswa dipun agung / anarima titah ing widi / lamun tinitah kaya / ywa agung gumunggung / ngengkoki yen darbe kaira / pribadinya yayi panyiptaning eblis / mungkir maring hyang suksma.
-
Dadi tan wruh kang mandraweng budi / nanging yayi kelamun tinitah / miskin haywa sakpikire / dipun rimeng pandum / bok manawa lagi kinardi / lalakon mring hyang suksma / wit manuswa iku / isbat wawayanganira / ingkang lami mungging rasa jroning dharmin / dadi sasolahira.
-
Siwayangan pasthi atut wuri / manuswane pamane hyang suksma / ingsun sira wayange / rehning bae sireku / wus den anggep dhindhing ing gusti / sinungan pancadriya / cacahira catur / kuning kresna reta seta / wah sinungan titipan mring Allah yekti / iku sampurnahen.
-
Nanging angel sampurnaning urip / ngarep-arep ulup limang warna / tur iku bekal lan gedhe / tan dadi ciptanipun / lamun ora bisa bali mring / suwa sananing jagad / kang mindrawa mau / sayekti aran kasasar / tanpa kusur tiwas uwis prapteng pati / tanpa titis patrapnya.
-
Yen tekate yayi ing kapatin / lamun uwis ngulihken titipan / kaya wus cukup yektine / uripe tan keneng dur / ana uga ingkang kinardi / lesan lepasing panah / kathane ing besuk / enur kang katon anggana / yeku dadi kasampurnanireng pati / panah netra kepala.
-
Yeku kepalaning kawruh yayi / nanging ana saweneh pandhita / kang tekate benceng tembe / kelamun prapteng luput / masuk maring adi bundanbi / wus sipat dasa dina / nuli glis umangsuk / mring maningkem dadya kama / ing karepe gayuh / urip kaping kalih / cinakrama gilingan.
-
Dadi dhemen si pandhita kuwi / nora putus-putus patinira / tansah ubenge sajege / nanging ya telung-telung / isih ana kang den gandhuli / iya tinimbang tanpa / ana kang den enut / sang ywanjana pasrangkara / iya bener mangkono tekating pati / tidheming ati sonya.
-
Wus waskitha mring kithaning takdir / deder patia mrih tanpa kontha / kekanthan siniwungake / yen mangkana puniku / ing atase ingsun ta yayi / banjur nganggep musibat / awit denya purun / anyepekaken mring Allah / sok mangkana dadi dheweke ngengkoki / jumeneng Gusti Allah.
-
Iya mangsa becika pinanggih / janma darbe cipta kang mangkana / yayi iku akeh walate / kasare bae iku / winayuyun kang para kakim / mangsa winora janma pinarnah gon suwung / sang Mail mesem wacana / iya bener kakang sabdanira yekti / iku pas nora nyimpang.
-
Sayit nabda heh ta malih yayi / lamun sira durung bakit tampa / mring mas witengsun kang akeh / mangka bau cukup / ing ngaurip weruha yayi / paraning pati diyan / iku anunggal wus kelawan manuswa tama / kabeh-kabeh linimput mring kang nglimputi / matinmg ing jagad raya.
-
Swara muni makthing iku yayi / sayektine uga sangking kana / parane ya mrana maneh / lah apa bae tamtu / reh manuswa asalnya sangking / kang anglimputi jagat / dadi ulihipun / iya pasthine marana / sangkan paran padha kawruhan yayi / sanadyan sira padha.
PUPUH XLVII
S i n o m
-
Sawung pinaripurna / binakteng pasetran nuli / rehingsun maksih gung trisna / iya mring Siti Umartin / mula kalakon dadi / sun tugu neng daganing / ingsun kanthi ganedha / mring Allah keng maha suci / supayane garwengsun mau uripa.
-
Wasana bakit kateka / pamintengsun mring Hyang Widi / ana marmaning pangeran / malaekat cat prapti ing utus maha suci / amara ing nyawaningsun / darapone kinarya / uripe Siti Umartin / marma urip garwengsun sangking palastra.
-
Wus sira urip sun ajak / mulih marang ing Barginil / nanging neng marga sun dahat / arip duk tumekeng margi / dadya ingsung aguling / garwaku sun purih tunggu / satengah ingsun nendra / garwengsun den bradhat maring / ratunira sang Prabu Abdul Jaelan.
-
Sang nindya mantra miarsa / sabdanya ywanjana murti / angguguk matur narendra / temen timbalan narpati / punika tiyang baring / katawis ing wuwusipun / sang ywanjana wacana / heh heh rekyana apatih / aja sira angira baring maringwang.
-
Apa dumeh sun carita / katemu sang Jabrail / iku kok wong edan / yen sira tan ngandel mami / wuwusingsun puniki / mara antinen sapangu / sang malaekat papat / kang minangka dadya saksi / sun undange ki patih wacana iya.
-
Kaya ngapa malaekat / munajat sang sarip Mail / marmeng suksma nulya prapta / malaekat catur sami / nanging wus karseng widi / ngukuhaken takdiripun / dumadak malaekat / mijil sri manganti / duk mring natar datan anjujug kewala.
-
Sang Mail aris wacana / lah ta iki narapatih / saksiku sang malaekat / kapat pisan samya prapti / patih matur sang aji / dhuh gusti punika sampun / terang edan sabanjar / datan pantes yen ginalih / Ki Pangulu nambungi wuwusira.
-
Ki Patih sampun mangkana / tetepipun dadya ngadil / nadyan punika wong edan / yen sangking pirembag mami / putri sadalem puri / kinen medala sadarum / sampuning prapteng jaba / pun tiyang kinen anitik / pundi ingkang dinulu tilas garwanya.
-
Kya Patih Manadukara / matur maring narapati / gusti mugi karilana / punika langkung prayogi / sang nata anuruti / prakenya mijil sadarum / amung sang prameswara / kang tan sinung amedali / kyana Patih aris denira wacana.
-
Lah anak apelihana / kang endi garwanta nguni / Mail asru wuwusira / kabeh dudu garwa mami / garwengsun durung kaeksi / magsih piningit ratumu / heh patih wruhanira / sun iki dudu wong baring / sun narpatma suteng Bagendha Balsorah.
-
Ratu Agung pandhita / muknimu mulana ngadil / sinembah samining nata / sun iki lalaneng bumi / lumaku anglakoni / sangking karsaning Hyang Agung / ratu Betal Mukadas / heh eling-eling sireki / aja dumeh sun amung badan supata.
-
Yen ora den nulungena / garwengsun Siti Umartin / iya pacara sak ana / wong Betal Mukadas sami / wau dupi miarsi / kya patih nembah umatur / dhuh Gusti Sri Narendra / yen pareng karsa sang aji / mugi-mugi sadaya kawedalan.
-
Sang nata saklangkung kewran / anging kapegsa nuruti / dhawuh yen sang prameswara / kinen anglugasa dhiri / wau nalika mijil / sang Mail wruh sigra nguwuh / lah kae garwaningwang / kya patih kinon nimbali / patih nabda Siti Umartin mreneya.
-
Wus lawas sun antisira / teka nora animbangi / brantaningsun wus nemcandra / taji dhahar lawan guling / labet tresanane yayi / praptaningsun mung tumambuh / dumeh wus manjing garwa / kawengku ing narapati / nadyan dadi ratu iku durung terang.
-
Dudu benere ginarwa / amarag wus darbe laki / mulane nimas mreneya / yen sira nora nimbangi / baya ingsun ngemasi / wurung mati sigra gandrung / durung kasurang-surang / kasang saya kawlas asih / dhuh nimasku / sapanen bojomu lawas.
-
Kang wus labuh lara lapa / wiring sun lakoni / nganti nyawaku sinigar / saparo mring sira yayi / bok iya nuli eling / nulungi wong lara gandrung / dimen tulus raharja / yen sira nimbangi / lah rasakna ing mengko nandhang cilaka.
-
Wus dangu denya ngrarepa / Umartin datan nanggapi / sang Mail dahat bramantya / heh wangkat timen wong iki / tan kena pinrih becik / kudu angajap kang dudu / dupi pra malaekat / mriksa nepsune sang Mail / amambengi heh Mail sira elinga.
-
Haywa tansah saru nabda / lali yen wiratama di / kadya trahing sudra papa / kang sinung pakarti eblis / sira trahing winarni / prabu tama sudarmamu / pandulu janma rucah / tuhu trahing winata sri / lah pyarsakna kelamun prayoganira.
-
Rehning uni nyawanira / kang kanggo Siti Umartin / mangkata saiki nora / anut ing karsanta yekti / panimbangingsun becik / jabelen bae nyawamu / Mail aris turira / dhuh owel ulun puniki / yen mati malih inggih kadi paran.
-
Warnanya tuhu utama / sadonya tan wonten yekti / malaekat nambung sabda / dyah rak mung sira pribadi / iku ingarani / prayoga gugunen ingsun / wis ta jabelen inggalya / yen sira nut tuduh mami / malah bakal sinung garwa mring Hyang Suksma.
-
Lawan maneh dhuh ywanjana / thik kadingaren saiki / ngarepi wong kang wus cidra / ta uwis jabelen nuli / aja nganggo nglithih / sang arya ing aturipun / heh yayi apa sira / temen denira tan sudi / lah mreneya haywang gung minggung kewala.
-
Tables nora kajamak / teka nora amiarsi / dhuh iya ta rasakena / ing mengko Siti Umartin / sun jabut nyawa mami / ajo kok kira gadebus / dumeh apa ta sira / wus dadi jeng prameswari / yen mengkono ingsun jabel nyawaningwang.
-
Duk raden wau ngandika / lan malaekat tan keksi / glethak Prabu Dul Jaelan / sareng lan Siti Umartin / denira tibeng pati / patih jagsa lan pangulu / dupi wrin kang mangkana / saklangkung denira ajrih / patepat tan dharodhog sariranira.
-
Prajurit lumpuh sadaya / pucat biyas tanpa getih / dhasari sang malaekat / enggal denya wangsul malih / ngasta pedhangnya sarwi / dhawuh mring janma sawegung / heh kabeh wadya bala / apa padha nora wedi / mring patine ratu mung kang dahat murka.
-
Wruhanta heh sira patya / janma kang sira arani / dhangngling iku karseng suksma / ginanjar jumeneng aji / ngratoni mring sireki / iku yen sira tan anut / sun jabut nyawanira / patih pangulu bupati / sapangandhap saur pegsi tur sumangga.
-
Ngestoken dhawuh ing suksma / sing Malaekat Jabrail / yen saiki sang ywanjana / jinunjung jumeneng aji / wadya bala sanagri / Betal Mukadas sadaum / ngujunga sri narendra / jrih asih jalu lan estri / anom tuwa gedhe cilik tan suwala.
-
Bakda ngabekti mring nata / bibaran prasamya mulih / sri nata jengkar mring pura / pinethuk badhaya srimpi / munggung katanggung selir / lebetipun ing kadhatun / narendra enget garwa / saputing tyas lir ngemasi / sapandurat kasiliring samirana.
-
Enget munajat mring suksma / ngeningaken tyas sri bupati / tan dangu malaekat prapta / Jabrail miwah Mingkail / maringken widadari / dadya prameswari prabu / Mail nuhun turira / kang garwa deningkah kang maleni musikumi malaekat.
-
Wusnya pragat sami salat / malaekat kalih gya mulih / patih sigra tinimbalan / kinen dhawuhaken waradin / yen mangke sri bupati / wus tampi sih ing Hyang Agung / ginanjar jatukrama / widadari sangking swargi / wus deningklah musikumi wali malaekat.
-
Tan cinatur rarenggannya / denya wiwaha sang aji / joking patang puluh dina / wadya bala suk angetung / tontonan warni-warni / ambalabar ulam sekul / arta brana jro pura / wedalnya lir toya mili / langkung arja praja di Betal Mukadas.
-
Duk dhaupnya sri narendra / lan garwa sangking swarga di / parab Siti Maemunah / warnayu luwih respati / tanpa cacat sademi / mila kangjeng sang aparbu / kasok sih tresnanira / dhasar katemben saresmi / jaka kasep antuk garwa sangking swarga.
-
Nugrahanira sri nata / tan wus ucapen ing tulis / suka senenging wardaya / yen cinandra [itung ari / tan dugi / malah luwih / marma tan winarneng kidung / ngebosi yen rinasa / yogya sinimpen sayekti / demen dadya wuwus pangrarasing driya.